«Έμπνευση». Έτσι αποκάλεσε την Κάμαλα Χάρις η Άνγκελα Μέρκελ. «Αποτελεί σύμβολο για όλα αυτά που μπορούν να γίνουν στις ΗΠΑ».
Σε μία εποχή που οι γυναίκες της πολιτικής χρειάζεται να στηρίζουν η μία την άλλη, ώστε να παραμείνουν δυναμικές και προσηλωμένες στο στόχο, να διαπρέψουν στον πλέον ανδροκρατούμενο χώρο, η Γερμανίδα Καγκελάριος δίνει το παράδειγμα. Γνωρίζει άλλωστε πολύ καλά πως είναι να είσαι «η πρώτη». Πριν από εκείνη, καμία άλλη δεν είχε φτάσει τόσο ψηλά στην ηγεσία της χώρας.
Στην Ελλάδα, το όνομά της έχει γίνει συνώνυμο της αυστηρότητας – ίσως όχι άδικα. Ποια είναι, όμως, πραγματικά η γυναίκα που κατέκτησε τον τίτλο της πιο επιδραστικής ηγέτιδας στην Ευρώπη;
To 1989, η Άνγκελα Μέρκελ ήταν μία κβαντική χημικός, γνωστή για την εφαρμογή της μαθηματικής στατιστικής στη χημική ανάλυση. Το 1991, ήταν υπουργός στην κυβέρνηση της νεοσύστατης ακόμη Γερμανίας. Δεκατέσσερα χρόνια μετά, έγινε η πρώτη γυναίκα Καγκελάριος του κράτους, μια θέση που διατήρησε κατά τη διάρκεια οικονομικών και προσφυγικών κρίσεων που έφτασαν άλλους πολιτικούς στα όριά τους. Σήμερα, κρατά το τιμόνι της χώρας κατά τη διάρκεια μιας πανδημίας τονίζοντας πως οι επιστήμονες πρέπει να έχουν τον πρώτο λόγο, πως εκείνοι πρέπει να ηγούνται και όλοι οι άλλοι να ακολουθούν της οδηγίες τους.
Κανείς δεν περίμενε πως θα επιβίωνε σ’ ένα τόσο κλειστό κύκλωμα, σ’ έναν καθαρά ανδροκρατούμενο χώρο. Ίσως τη βοήθησαν οι συγκυρίες. Η πτώση του Κομμουνισμού απαιτούσε τη σύσταση μίας νέας, πρωτοποριακής κυβέρνησης η οποία θα ένωνε δύο πλευρές με σχεδόν αγεφύρωτες διαφορές. Το πολιτιστικό και ιδεολογικό χάσμα, σε συνδυασμό με τον μισό αιώνα ανεξάρτητης ανάπτυξης χρειάζονται προσεκτική διαχείριση. Η Μέρκελ δεν ξεχώριζε εκείνη την εποχή, ούτε ήταν ιδιαίτερα χαρισματική. Ήταν απλώς μία επιστήμονας που μέχρι το 1989 ακολουθούσε ένα αυστηρό πρόγραμμα, δομημένο με απόλυτη προσοχή. Η βαθιά ανταγωνιστική της φύση, όμως, σε συνδυασμό με την αξιοπιστία, την ευφυΐα και την προσοχή που έδινε στη λεπτομέρεια, την οδήγησαν μπροστά.
Ήταν κόρη ενός Προτεστάντη πάστορα που είχε μετακομίσει οικειοθελώς στην ανατολική Γερμανία προκειμένου να εκπαιδευτεί με τους συναδέλφους του εκεί. Γεννήθηκε με το όνομα Άνγκελα Κάσνερ και από πολύ μικρή μπήκε στις κομμουνιστικές ενώσεις νέων FDJ και Pioneers. Συμμετείχε διαρκώς στις κοινωνικές τους δραστηριότητες, ενώ μιλούσε άπταιστα ρώσικα – διακρίθηκε ακόμη και την Ολυμπιάδα Ρωσικής Γλώσσας, κερδίζοντας έτσι ένα ταξίδι στη Μόσχα με όλα τα έξοδα πληρωμένα.
Το μαθηματικό της μυαλό τη βοήθησε, καθώς μεγάλωσε σ’ ένα μέρος που, θεωρητικά τουλάχιστον, επιβράβευε τους επιστήμονες. Μία καριέρα στον τομέα αυτόν, λοιπόν, φάνταζε ιδανική επιλογή για μία γυναίκα αμφίβολων πολιτικών πεποιθήσεων που ήθελε να αποφύγει την τρομερή μυστική αστυνομία Στάζι.
Η φυσική ήταν ασφαλέστερη και γεμάτη μαθηματικά, οπότε επέλεξε να την ακολουθήσει. Το 1973 ξεκίνησε να σπουδάζει στο Πανεπιστήμιο Καρλ Μαρξ του Λάιπζιγκ – προηγουμένως λεγόταν απλώς Πανεπιστήμιο του Λάιπζιγκ – απ’ όπου αποφοίτησαν ορισμένοι από τους κορυφαίους Γερμανούς, ανάμεσά τους ο Γκαίτε, ο Λάιμπνιζ, ο Νίτσε, και ο Βάγκνερ. Έτσι λοιπόν, η Άνγκελα Κάσνερ, ο πατέρας της οποίας όχι απλώς ήταν πάστορας αλλά συμφωνούσε και με την ιδεολογία του κατεστημένου, κατάφερε να μπει στο κορυφαίο εκπαιδευτικό ίδρυμα πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα. Αποφοίτησε το 1978 και προχώρησε στο Κεντρικό Ινστιτούτο Φυσικοχημείας στην Ακαδημία Επιστημών του Βερολίνου.
Ξεκίνησε την καριέρα της κάνοντας όνειρα για τη θέση μηχανικού στο Ίλμεναου. Έμαθε, όμως, ότι αν τελικά εργαζόταν εκεί θα λειτουργούσε και ως πληροφοριοδότης των Στάζι, κάτι που δεν ήθελε. Υποστήριξε πως δεν ήταν καθόλου εχέμυθη και τους έπεισε πως δεν άξιζε την εμπιστοσύνη τους. Έτσι, η Κάσνερ που πήρε το επώνυμο Μέρκελ το 1977 που παντρεύτηκε τον επίσης επιστήμονα Ούλριχ Μέρκελ, έκανε ειδίκευση στην κβαντική χημεία, όπου εφάρμοσε όσο καλύτερα μπορούσε τις μαθηματικές της γνώσεις.
Για μία δεκαετία ασχολήθηκε αποκλειστικά με την επιστημονική έρευνα. Κι όμως, παρά τις εξαιρετικές της δημοσιεύσεις, δεν γινόταν δεκτή στην Ακαδημία Επιστημών.
Πήρε διαζύγιο το 1981 και ξεκίνησε να ασχολείται με τον αθλητισμό. Μοίραζε το χρόνο της μεταξύ εργαστηρίου και γηπέδων, όπου παρακολουθούσε αγώνες ποδοσφαίρου. Πήγαινε, επίσης, μεγάλες βόλτες με το ποδήλατο για να ξεχνιέται.
Είχε φτάσει ψηλά στην επιστημονική κοινότητα της κομμουνιστικής Γερμανίας, η οποία όμως την περιόριζε. Δεν άντεχε το ενδεχόμενο να περάσει άλλη μία δεκαετία εκεί. Και τότε, ο κόσμος άλλαξε για πάντα. Το τείχος του Βερολίνου έπεσε, οι δύο Γερμανίες ενώθηκαν και, όταν δέχθηκε πρόταση να γίνει υπουργός στη νέα κυβέρνηση, δεν μπορούσε να αρνηθεί.
Από νωρίς έδειξε πως οι δυσκολίες δεν την κρατούσαν πίσω. Παρέμενε ψύχραιμη, όταν οι γύρω της πανικοβάλλονταν. Όλοι την εκτιμούσαν και σιγά – σιγά το όνομά της έφτασε στα αυτιά του Καγκελάριου Χέλμουτ Κολ, ο οποίος αναζητούσε μία ταλαντούχα Ανατολικογερμανίδα για το συνδυασμό του, ώστε για πρώτη φορά η παράταξη της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης να μην αποτελείται μόνο από άνδρες.
Τα υπόλοιπα ανήκουν στην ιστορία.
‘Ένα σκάνδαλο στη Χριστιανοδημοκρατική Ένωση οδήγησε τη Μέρκελ στην κορυφή, ενώ οι υψηλά ιστάμενοι του κόμματος παραιτήθηκαν, όλο ντροπή. Σιγά – σιγά εκείνη έγινε συνώνυμο της εμπιστοσύνης, ο άνθρωπος που θα δρούσε μόνο βάσει σχεδίου, που θα συμβιβαζόταν μόνο όταν ήταν αναγκαίο και που – δίχως έλεος, θα έλεγε κανείς – έβγαζε από το δρόμο της κάθε τι και καθέναν που την εμπόδιζε.
Εκείνη συντόνισε την αντίδραση της Ευρώπης στην οικονομική κρίση της χώρας μας. Εκείνη πήρε την απόφαση να ανοίξει τα σύνορα της Γερμανίας για τους Σύριους πρόσφυγες όταν η υπόλοιπη Ευρώπη κρατούσε τις πόρτες της ερμητικά κλειστές, αφήνοντάς τους αβοήθητους.
Όσο για τη διαχείριση της κρίσης στην παγκόσμια υγεία, ακούγοντας τους ειδικούς, προετοίμασε μία σειρά διαγνωστικών τεστ από τις 16 Ιανουαρίου. Μέχρι το τέλος του Φεβρουαρίου, είχε απαγορεύσει τις μεγάλες συναθροίσεις και επέβαλλε lockdown στις 22 Μαρτίου. Βγήκε αλώβητη από το πρώτο κύμα της πανδημίας. Για το δεύτερο, τώρα θα δούμε τα αποτελέσματα, αν και η κατάσταση είναι ιδιαίτερα κρίσιμη.
Μπορεί στη χώρα μας να είναι μία από τις λιγότερο συμπαθείς φιγούρες της πολιτικής. Μπορεί η εξωτερική της πολιτική να είναι ιδιαίτερα αυστηρή. Όμως, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε το ότι κατάφερε να διαπρέψει, να κυβερνήσει μία χώρα για δεκαπέντε συνεχόμενα χρόνια και να κατακτήσει το σεβασμό όλων των ανδρών.
Διαβάστε επίσης:
Όσα θέλετε να ξέρετε για την πρώτη γυναίκα Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen
Από σύμβολο ειρήνης στο περιθώριο της κοινωνίας: Η άνοδος και η πτώση της Aung San Suu Kyi
Ακολουθήστε το Portraits στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση