Έφη Τσιβίκα
Καθώς το σχέδιο για την ανοσοποίηση έναντι του κορονοϊού, με εμβολιασμό, βρίσκεται σε φάση υλοποίησης ερωτήματα εξακολουθούν να ταλανίζουν το ευρύ κοινό, ενώ μεγάλες προκλήσεις αντιμετωπίζουν επιστήμονες, εταιρείες και κυβερνώντες.
Ο καθηγητής Γενετικής στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης Μανώλης Δερμιτζάκης, ο επίκουρος καθηγητής Επιδημιολογίας-Υγιεινής στο ΕΚΠΑ Γκίκας Μαγιορκίνης, ο καθηγητής Πολιτικής της Υγείας και Διευθυντής του Κέντρου Οικονομικών της Υγείας στο London School of Economics Ηλίας Μόσιαλος και ο επικεφαλής του Τμήματος Ανθρωπίνων Ρετροϊών στο Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ Γιώργος Παυλάκης αναδεικνύουν σημαντικά σημεία του κρίσιμου αυτού εγχειρήματος για την ανθρωπότητα.
Μανώλης Δερμιτζάκης
Έντονη ανησυχία εκφράζει μερίδα του πληθυσμού σχετικά τις παρεμβάσεις στο γονιδίωμα μέσω του εμβολιασμού. Αναφερόμενος στο θέμα, ο κ. Δερμιτζάκης τόνισε η είσοδος των μορίων mRNA ή DNA μέσω του εμβολιασμού στο γονιδίωμα, είναι ελάχιστη έως μηδαμινή και χωρίς επιπτώσεις. «Αξιολογώντας τα επίπεδα ασφάλειας ενός εμβολίου, είτε του DNA είτε του mRNA, θα πρέπει να το συγκρίνουμε με το τι θα συμβεί σε περίπτωση μόλυνσης. Η μόλυνση στην ουσία χρησιμοποιεί ακριβώς τους ίδιους μηχανισμούς, αλλά είναι πολύ πιο δυσμενής για την εξέλιξη του κυττάρου. Επίσης, στα εμβόλια αυτά η παραγωγή όλων των στοιχείων είναι τοπική (στο μπράτσο και στους λεμφαδένες του χεριού), ενώ η μόλυνση από τον ιό είναι συστημική, δηλαδή ο ιός μπορεί να εντοπιστεί σε πολλά σημεία του σώματος. Άρα, την ασφάλεια του εμβολίου, η οποία είναι ήδη πολύ υψηλή -και θεωρητικά και στην πράξη- δεν πρέπει να την βλέπουμε απομονωμένα, αλλά πάντοτε σε σχέση με τις συνέπειες της μόλυνσης. Είτε τις θεωρητικές με την είσοδο του ιού, είτε τις πρακτικές με τη νόσηση, η οποία μπορεί να είναι πολύ βαριά και να οδηγήσει και σε θάνατο», ανέφερε ο καθηγητής στο πλαίσιο ημερίδας που διοργανώθηκε από τον Ιατρικό Σύλλογο Αθηνών (ΙΣΑ) και τον Παγκύπριο Ιατρικό Σύλλογο (ΠΙΣ), με θέμα τον εμβολιασμό για τον Sars-Cov-2.
Ο κ. Δερμιτζάκης σημείωσε ότι ανά έτος εκτιθέμεθα τόσες πολλές φορές σε ιούς, που η έκθεση στο εμβόλιο είναι μηδαμινής σημασίας. «Ουσιαστικά χρησιμοποιεί τις ίδιες διαδικασίες και επομένως όπως δεν σκεφτόμαστε ένα κοινό κρυολόγημα, δεν θα πρέπει να σκεφτόμαστε την είσοδο του μορίου στο κύτταρο», εξήγησε.
Αναφορικά με την έναρξη του εμβολιασμού, τόνισε ότι όταν οι εμβολιασμοί ξεκινούν σε μία στιγμή που ο ιός κυκλοφορεί πάρα πολύ, όπως συμβαίνει τώρα, υπάρχει η πιθανότητα να προκληθεί μια εξελικτική πίεση στον ιό που κυκλοφορεί και να αντικατασταθεί το ευαίσθητο στο εμβόλιο στέλεχος ή στελέχη με αυτά τα οποία είναι ανθεκτικά. «Εάν καταφέρναμε όλοι μαζί παγκοσμίως να κάναμε ένα πολύ δυνατό lockdown για 3-4 εβδομάδες, επιτυγχάνοντας πολύ σημαντική μείωση των κρουσμάτων, να ξεκινούσαμε τον εμβολιασμό κατά την περίοδο του lockdown και να αντικαθιστούσαμε το μπλοκάρισμα των μεταδόσεων από το τη συμπεριφορά ( lockdown) με το μπλοκάρισμα των μεταδόσεων από το εμβόλιο, τότε θα μειώναμε πάρα πολύ την πιθανότητα να προκύψει ένα τέτοιο ανθεκτικό στέλεχος και θα ήμασταν προστατευμένοι για πολλά περισσότερα χρόνια», υποστήριξε ο καθηγητής.
Γκίκας Μαγιορκίνης
Σε σχετικό webinar της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας (ΕΠΕ) κ. Μαγιορκίνης τόνισε ότι και τα δύο εγκεκριμένα στην Ευρώπη εμβόλια (Pfizer, Moderna) είναι ασφαλή και έχουν αποτελεσματικότητα πάνω από 90%. «Αποφεύγω να λέω ακριβή ποσοστά, καθώς έχουν ένα συγκεκριμένο εύρος αξιοπιστίας, το οποίο θα επικυρωθεί με τις τελικές αναλύσεις. Όπως και να ‘χει όμως έχουν πολύ υψηλότερη αποτελεσματικότητα από το 50% που θεωρούσαμε ότι θα μπορούσαν να επιτύχουν και που ήταν ο αρχικός στόχος για να θεωρηθούν επιτυχημένα», διευκρίνισε ο καθηγητής.
Αναφερόμενος στην αποτελεσματικότητα του εμβολίου της Οξφόρδης, η οποία υπολογίζεται γύρω στο 60-70%, σημείωσε ότι παρότι δεν φαίνεται να είναι τόσο εντυπωσιακή όσο αυτή των εμβολίων mRNA, ξεπερνάει το 50% της αποτελεσματικότητας που αναμενόταν.
Όσον αφορά τη συλλογική ανοσία τόνισε ότι αυτή καθορίζεται με βάση τον αριθμό αναπαραγωγής (Rt). «Όσο μεγαλύτερο είναι το Rt, τόσο μεγαλύτερο είναι και το ποσοστό του πληθυσμού που πρέπει να εμβολιαστεί. Ωστόσο, υπάρχουν μοντέλα που λαμβάνουν υπόψη και άλλους παράγοντες, όπως την υπερμετάδοση. Γνωρίζουμε ότι σε ιούς που υπάρχει υπερμετάδοση το ποσοστό ανοσοποίησης που πρέπει να πετύχουμε είναι αρκετά μικρότερο. Αυτό είναι ένα θετικό στοιχείο, ωστόσο, επειδή η υπερμετάδοση είναι ένα ποσοστό που δεν μπορούμε να μετρήσουμε δεν μπορούμε να γνωρίζουμε πόσο μικρότερο από το ποσοστό 60-70% θα πρέπει να καλύψουμε», εξήγησε ο καθηγητής.
Σύμφωνα με τον κ. Μαγιορκίνη, τα πρώτα αποτελέσματα θα πρέπει να αρχίσουν να γίνονται ορατά όταν καλυφθεί το 50% του πληθυσμού, οπότε και θεωρητικά θα σημειωθεί μια αισθητή πτώση της επιδημικότητας. «Θα πρέπει να ανοσοποιήσουμε τουλάχιστον το 50% για να αρχίσουμε να βλέπουμε κάποια αποτελέσματα. Ωστόσο, για να είμαστε σίγουροι ότι θα σβήσει η επιδημία, θα πρέπει να επιτύχουμε ποσοστά της τάξης του 70%. Διαφορετικά θα έχουμε μείωση στην επιβάρυνση του συστήματος Υγείας, το οποίο είναι πολύ σημαντικό βέβαια, αλλά η επιδημία θα βρίσκεται σε ενδημικό επίπεδο», υπογράμμισε.
Σχετικά με τις μεταλλάξεις ανέφερε ότι ναι μεν ο ιός είναι RNA, αλλά είναι από τους μεγαλύτερους του είδους του, έχει πολύ μεγάλο γονιδίωμα και αυτό έχει σημασία στις μεταλλάξεις. «Όσο μεγαλύτερο είναι το γονιδίωμα ενός ιού, τόσο πιο αργά εξελίσσεται και μεταλλάσσεται. Και όντως, φαίνεται ότι ο ιός δεν κάνει τόσο πολλές μεταλλάξεις. Εξελίσσεται τουλάχιστον τέσσερις φορές πιο αργά από τη γρίπη, ενώ δεν μεταλλάσσεται σημαντικά ώστε να προσαρμοστεί στο ανοσοποιητικό σύστημα», εξήγησε.
Παράλληλα, τόνισε ότι τα μέχρι τώρα στοιχεία δημιουργούν την ελπίδα ότι τουλάχιστον για το φετινό επιδημικό κύμα οι μεταλλάξεις δεν θα εκμηδενίσουν την αποτελεσματικότητα των εμβολίων.
«Μέχρι στιγμής δεν έχουμε δει κάτι δραματικό, κάτι τραγικό. Ακόμη και οι μεταλλάξεις που αναφέρονται στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν φαίνεται να υπερβαίνουν την αποτελεσματικότητα των εμβολίων. Είμαστε εν αναμονή βέβαια γιατί όλοι οι ιοί μπορεί να μας εκπλήξουν», σημείωσε ο κ. Μαγιορκίνης.
Ηλίας Μόσιαλος
Τα τρία εμβόλια που θα είναι διαθέσιμα τους επόμενους τρεις μήνες σε επίπεδο ΕΕ (Pfizer, Moderna, AstraZeneca), δεν θα είναι επαρκή εκτίμησε ο κ. Μόσιαλος. «Θα χρειαστούμε μάλλον πολλά περισσότερα για να καλύψουμε τον πληθυσμό του πλανήτη, όχι μόνο για το 2021 αλλά και για τα επόμενα χρόνια. Σε επίπεδο προμηθειών, αυτό που ξέρουμε με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία μέχρι τέλος Δεκέμβρη, είναι ότι υπάρχουν προμήθειες, συνολικά -από περισσότερες από 130 χώρες αλλά και από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο οποίος προμηθεύεται τις αναπτυσσόμενες χώρες- που αντιστοιχούν στο 3,76 δισ. του πληθυσμού. Αυτό είναι περίπου το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού», ανέφερε ο καθηγητής κατά τη διάρκεια της ημερίδας του ΙΣΑ και του ΠΙΣ.
Ο ίδιος σημείωσε η ότι παραγωγική δυνατότητα δεν αντιστοιχεί μόνο σε 3,76 δις. πληθυσμού (οι σημερινές παραγγελίες), αλλά σε 6 δις. από τα 7,6 δις. του παγκόσμιου πληθυσμού, εάν βεβαίως οι παραγγελίες που έχουν γίνει από 13 εταιρείες που αυτή τη στιγμή έχουν εμβόλια στην τελική φάση των κλινικών δοκιμών, είναι πετυχημένες. «Αν έχουμε αποτυχίες, και μάλλον θα έχουμε, είναι εξαιρετικά απίθανο, εντός του 2021 να είμαστε σε θέση να καλύψουμε άνω του 40% αυτών που θα έπρεπε να εμβολιαστούν από το σύνολο του πληθυσμού σε παγκόσμιο επίπεδο», υπογράμμισε.
Υπογράμμισε, ωστόσο, ότι το πρόβλημα θα έχουν οι αναπτυσσόμενες χώρες, επισημαίνοντας ότι είναι σημαντικό γιατί η πανδημία πρέπει να αντιμετωπιστεί σε παγκόσμιο επίπεδο.
Όσον αφορά στο χρονοδιάγραμμα για την επιστροφή στην κανονικότητα εκτίμησε ότι το πρόβλημα της πανδημίας δεν θα λυθεί εντός του 2021, αλλά εντός του 2022, με την προϋπόθεση ότι θα έχουμε τότε επαρκείς ποσότητες εμβολίων και θα αυξηθεί η παραγωγική δυνατότητα. «Εδώ μεγάλη συμβολή θα έχει η παραγωγική δυνατότητα της Ινδίας, καθώς το 80% της παγκόσμιας εμβολίων γίνεται σε αυτή τη χώρα. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο τα μηνύματα θα είναι πολύ καλύτερα στο τέλος καλοκαιριού, όχι όμως σε παγκόσμιο», διευκρίνισε.
Αισιόδοξος εμφανίστηκε σχετικά με την αναμενόμενη ανταπόκριση στο κάλεσμα για εμβολιασμό στην Ελλάδα, εκφράζοντας ωστόσο ανησυχία για την επάρκεια των εμβολίων. Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, το 55% θα δεχθούν να κάνουν το εμβόλιο, το 15% αρνούνται, και το υπόλοιπο ποσοστό θα περιμένουν να δουν τι γίνεται πριν πάρουν αποφάσεις. «Πιστεύω ότι όσο περνάει ο καιρός και όσο βλέπουν οι πολίτες ότι τα εμβόλια είναι ασφαλή και αποτελεσματικά, οι «ενδιάμεσοι» θα ενσωματώνονται σε αυτούς που θα θέλουν να κάνουν το εμβόλιο και το ποσοστό των αρνητών θα μειώνεται σταδιακά. Προσωπικά δεν έχω αγωνία για το πόσο θα υπάρχει συμμετοχή στους εμβολιασμούς, αλλά για το κατά πόσο θα έχουμε επαρκείς ποσότητες εμβολίων», υπογράμμισε ο καθηγητής.
Γιώργος Παυλάκης
Ο εμβολιασμός είναι μονόδρομος για την αντιμετώπιση της πανδημίας τόνισε ο κ. Παυλάκης, καλώντας όλους να εμβολιαστούν όσο πιο γρήγορα γίνεται. Ειδική αναφορά έκανε στους νοσοκομειακούς, σημειώνοντας ότι η άλωση των νοσοκομείων από την πανδημία μπορεί να να είναι καταστροφική. «Η άλωση μπορεί να γίνει με μολύνσεις του προσωπικού, αλλά επίσης και με το τσουνάμι μολύνσεων που θα απευθυνθούν την ίδια στιγμή στα νοσοκομεία. Οπότε, οι ασθενείς, ακόμη κι αν δεν είναι ασθενείς από κορονοϊό, αυτοί που έχουν ανάγκη περίθαλψης για οποιονδήποτε λόγο, μπορεί να υποφέρουν ή να πεθάνουν αν βρεθούν μέσα σε αυτό το τσουνάμι. Τα εμβόλια είναι εδώ, είναι ασφαλή, πρέπει να τα κάνουμε όλοι. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος», σημείωσε προσθέτοντας: «Ο κορονοϊός ανέδειξε αλήθειες που ξεχνάμε, για τη συμπεριφορά μας, για το ποιοι είμαστε αλλά και για το ότι ο μοντέρνος και ο τρόπος ζωής μας βασίζεται απόλυτα στα εμβόλια.
Ο κ. Παυλάκης ανέδειξε τη σημασία του συγχρονισμού των εμβολιασμών μεταξύ του πληθυσμού, έτσι ώστε να συμπέφτει η περίοδος ανοσίας, τονίζοντας ότι το πρόβλημα είναι πως δεν υπάρχουν πολλά εμβόλια, τουλάχιστον μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους.
«Ας ελπίσουμε ότι η παραγωγή θα αυξηθεί με πολύ γρηγορότερους ρυθμούς απ’ ό,τι έχουμε συνηθίσει. Αυτό μπορεί να γίνει, αν βάλουν όλοι τα δυνατά τους. Αλλά θα πρέπει να δαπανηθούν πολύ μεγάλα ποσά και πολλή ενέργεια που θα στερηθούν από άλλους τομείς». ανέφερε.
Όσον αφορά στην Ελλάδα, σημείωσε ότι αν δεν προστεθούν καινούρια εμβόλια πολύ γρήγορα, τα εμβόλια που αντιστοιχούν στη χώρα θα είναι περίπου 10 εκατ. δόσεις και ακόμα και την άνοιξη μπορεί να υπάρξει τεράστια έλλειψη που θα επιφέρει καθυστερήσει τους εμβολιασμούς.
Διαβάστε επίσης:
Όλα όσα ξέρουμε για το νέο εμβόλιο και γιατί να εμβολιαστούμε
Πόσο γρήγορα εξαπλώνεται ο κορονοϊός από τους ασυμπτωματικούς φορείς;
Ακολουθήστε το Portraits στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση