Πριν από 57 χρόνια, το 1964, μία επιστήμονας από τη Βρετανία βραβεύθηκε με Νόμπελ Χημείας. Νωρίτερα, μόνο δύο γυναίκες είχαν κερδίσει το βραβείο αυτό: Η Μαρί Κιουρί, το 1911, και η κόρη της, Ιρέν Ζολιό – Κιουρί, το 1935. Τέσσερις ακόμη το πήραν στα χέρια τους μετά από εκείνη, η Άντα Γιόναθ το 2009, η Φράνσις Άρνολντ το 2018, οι Τζένιφερ Ντούντνα και Εμμανουέλ Σαρπαντιέ.
Η Ντόροθι Χότζκιν έφτασε στο απόγειο της καριέρας της στα μέσα του περασμένου αιώνα, σε μία εποχή που ελάχιστες τολμούσαν να μπουν στην ανδροκρατούμενη επιστημονική κοινότητα. Γεννήθηκε στο Κάιρο, στις 12 Μαΐου του 1910. Ο πατέρας της, Τζον, είχε σπουδάσει φιλολογία στην Οξφόρδη και εργαζόταν στη βρετανική αποικιακή διοίκηση της Αιγύπτου και του Σουδάν. Η μητέρα της, Γκρέις, είχε το ψευδώνυμο Μόλι και ασχολούταν μα την αρχαιολογία και τη βοτανολογία. Διάβαζε διαρκώς, δε σταματούσε να μορφώνεται, ενώ δημοσίευσε πολλά βιβλία και επιστημονικά άρθρα. Αυτή η όρεξη για μάθηση πέρασε και στα τέσσερα παιδιά της οικογένειας, το μεγαλύτερο από τα οποία ήταν η Ντόροθι.
Όταν ξέσπασε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, πήγε με την αδελφή της πίσω στην Αγγλία. Ήδη είχε ξεκινήσει να ενδιαφέρεται για τη χημεία, ενώ χρειάστηκε να παλέψει ώστε να μπορέσει να παρακολουθήσει το συγκεκριμένο μάθημα. Θεωρούταν «αγορίστικο». Τα κατάφερε, όμως, και το 1928 ξεκίνησε τις σπουδές της στο Κολέγιο Σόμερβιλ του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.
Οι γονείς της πάντα τη στήριζαν – ιδιαίτερα η μητέρα της. Ποτέ δεν της είπαν ότι δε θα έβρισκε σύζυγο επειδή ήταν πολύ έξυπνη. Αντίθετα, την ενθάρρυναν να κυνηγά τη γνώση. Αυτός είναι και ο λόγος που επέλεξε να κάνει το διδακτορικό της επάνω στις στερόλες υπό την καθοδήγηση του Τζον Ντέσμοντ Μπερνάλ, του ανθρώπου που επηρέασε τόσο την επιστημονική όσο και την πολιτική της σκέψη. Εκεί γνώρισε τη νέα τότε μέθοδο της κρυσταλλογραφίας ακτινών X που στη συνέχεια θα χρησιμοποιούσε και θα βελτίωνε για την έρευνα της. Μαζί με τον Μπερνάλ φωτογράφησαν με αυτή τη μέθοδο για πρώτη φορά μεμονωμένους κρυστάλλους μιας βιολογικής ουσίας, της πεψίνης.
Στα 24 της χρόνια, φοιτήτρια ακόμη, έγινε παγκοσμίως γνωστή ως μορφή – κλειδί στην ανάπτυξη της πρωτεϊνικής κρυσταλλογραφίας. Η εξαιρετική της πρόοδος σε συνδυασμό με τις δυνατότητές της, αλλά και το γεγονός ότι ήταν γυναίκα, τράβηξαν την προσοχή.
Παντρεύτηκε το 1937, με τον ιστορικό Τόμας Χότζκιν. Μαζί, απέκτησαν τρία παιδιά και εκείνη κατάφερε να συνδυάσει την οικογένεια με την καριέρα και την έρευνα, χάρη στην πρωτοβουλία του Κολεγίου Σόμερβιλ όπου δίδασκε, να της δώσει άδεια μετ’ αποδοχών σε καιρούς που ήταν ακόμη ανήκουστο. Στη Μεγάλη Βρετανία, μάλιστα, ο νόμος για την άδεια μητρότητας ψηφίστηκε το 1975.
Ο Τόμας έλειπε συχνά από το σπίτι. Η Ντόροθι, όμως, είχε τη δυνατότητα να προσλάβει οικιακούς βοηθούς και γκουβερνάντες για τα παιδιά, παρά το μέτριο μισθό της, ενώ τα πεθερικά της ήταν πάντα έτοιμα για δράση. Είχε την απίστευτη δυνατότητα να εργάζεται ακούραστα για ώρες, χωρίς να αποσπάται η προσοχή της, ενώ η ρευματοειδής αρθρίτιδα που την ταλαιπωρούσε από την πρώτη φορά που γέννησε, δε στάθηκε ποτέ εμπόδιο στην έρευνά της.
Έστησε το εργαστήριό της στην Οξφόρδη, στο υπόγειο του πανεπιστημιακού μουσείου, και ξεκίνησε να ασχολείται με την ινσουλίνη. Γνώριζε καλά πως χρησιμοποιούταν για τη θεραπεία του διαβήτη ήδη από το 1922, οπότε η κατανόηση της δομής του θα οδηγούσε σε σημαντική εξέλιξη της θεραπείας. Παρότι μπορούσε να φωτογραφίσει τους κρυστάλλους, όμως, θα περνούσαν δεκαετίες πριν ολοκληρώσει την ανάλυση του σύνθετου αυτού μορίου.
Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος σε συνδυασμό με τα δύο μικρά παιδιά της, τα οποία τη χρειάζονταν, την κράτησαν πίσω. Κάνοντας ένα διάλειμμα, βοήθησε μία ομάδα επιστημόνων από την Οξφόρδη να κατανοήσει πώς ακριβώς λειτουργούσε η πενικιλίνη.
Δέκα χρόνια μετά, ανακάλυψε τη δομή της βιταμίνης Β12, με τον Σερ Λόρενς Μπραγκ να αποκαλεί το συγκεκριμένο επίτευγμα ισοδύναμο με «την κατάρριψη του φράγματος του ήχου».
Υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι άνδρες πήραν τα εύσημα για το έργο των γυναικών της επιστήμης. Αυτό δε συνέβη στην περίπτωση της Ντόροθι Χότζκιν, η οποία έγινε μέλος της βρετανικής Ακαδημίας των Επιστημόνων στα 36 της χρόνια. Το 1960 βραβεύθηκε από τη Βασιλική Εταιρεία του Λονδίνου, ενώ υπήρξε υποψήφια για Νόμπελ οχτώ φορές για τη Φυσική και 24 για τη Χημεία από το 1950 μέχρι το 1964, όταν τελικά έλαβε το δικό της. Την επόμενη χρονιά, έγινε η δεύτερη γυναίκα που τιμήθηκε με μετάλλιο του Τάγματος της Τιμής, από την Ελισάβετ Β’.
Δε σταμάτησε ποτέ να ασχολείται με την ινσουλίνη. Κατάφερε να την αποδομήσει το 1969, μαζί με την ομάδα της, όταν πια απέκτησε πρόσβαση σε εξελιγμένους, γρήγορους υπολογιστές που «γνώριζαν» τα μαθηματικά που απαιτούνταν.
Από εκείνη τη στιγμή, η Χότζκιν αφοσιώθηκε στον ακτιβισμό. Μίλησε ανοιχτά κατά του Πολέμου στο Βιετνάμ, ενώ προσέφερε το χρηματικό έπαθλο που ήρθε μαζί με το Νόμπελ για την οικονομική ενίσχυση φοιτητών από άλλες χώρες που επιθυμούσαν να σπουδάσουν στην Αγγλία, αλλά και τη δημιουργία βρεφικού σταθμού στο Κολέγιο Σόμερβιλ, τόσο για τις νεαρές φοιτήτριες, όσο και για τις καθηγήτριες.
Η Ντόροθι Χότζκιν έφυγε από τη ζωή στα 84 της χρόνια, το 1994. Με την αποφασιστικότητα, το θάρρος και την επιμονή της, ξεπέρασε τα όρια που η κοινωνία έθετε για το φύλο της. Απέδειξε ότι καμία γυναίκα δεν πρέπει να περιορίζεται και άνοιξε το δρόμο για τις επιστήμονες της δικής μας εποχής.
Διαβάστε επίσης:
Chien-Shiung Wu: H Πρώτη Κυρία της φυσικής που πάλεψε για τα δικαιώματα της γυναίκας
Rosalind Franklin: Μία από τις πιο αδικημένες γυναίκες της επιστήμης
Ακολουθήστε το Portraits στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση