«Ως ενδυνάμωση νοείται η εκπαιδευτική διαδικασία με την οποία η γυναίκες αποκτούν δύναμη και καλύτερο έλεγχο της ζωής τους» σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα Φύλων. Πράγματι, προτού φτάσει κανείς στην ισότητα καλείται να αντιμετωπίσει το θέμα της γυναικείας ενδυνάμωσης, όπως φιλοδοξεί τώρα η δράση Womentors.
«Ωρίμασε η στιγμή για να γίνει αυτό» διαπιστώνει η γενική διευθύντρια του Ιδρύματος Λαμπράκη Σεβαστή Ανθοπούλου, στην οποία πιστώνεται η αρχική πρωτοβουλία. Με ισότιμο εταίρο την ιδρύτρια της μη κυβερνητικής οργάνωσης Αποστολή Άνθρωπος καθηγήτρια ιατρικής Υπατία Αναγνωστοπούλου Δούση, διασφάλισαν συγκεκριμένα ευρωπαϊκά κονδύλια (ΕΕΑ grants) και κάλεσαν ακόμη επτά κορυφαίες γυναίκες από διαφορετικούς τομείς να συναπαρτίσουν την επιστημονική ομάδα Womentors. Τέσσερις από τις συνολικά εννιά παρουσίασαν τις απόψεις τους γύρω από τον σκοπό αυτό: πέρα από την Σεβαστή και την Υπατία, η Νατάσα Μαρτσέκη και η Κάλλια Κουνενού.
Η οργάνωση του προγράμματος:
Μέρος των χρηματοδοτικών αυτών προγραμμάτων αφορά την κοινωνία των πολιτών (με διαχειριστές επιχορήγησης σε αυτόν τον τομέα το Ίδρυμα Μποδοσάκη και η Solidarity Now) και την ενίσχυση των ευπαθών ομάδων μέσα στις οποίες εντάσσονται οι γυναίκες. «Και παρότι ως Ίδρυμα έχουμε δραστηριοποιηθεί γύρω από τις ευπαθείς ομάδες σκέφτηκα ότι είναι ευκαιρία να κάνουμε αυτό που δεν έχει ξαναγίνει. Έχουν πραγματοποιηθεί επιμέρους προγράμματα για τη βία, για την επιχειρηματικότητα, για τις μετανάστριες και πολλά άλλα όμως όχι ένα γενικευμένο, ολιστικό πρόγραμμα πανελλαδικής εμβέλειας για νέες γυναίκες», επισημαίνει η διευθύντρια.
Εξάλλου, ο δείκτης ισότητας κατατάσσει την Ελλάδα στην τελευταία θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2019 και τα στερεότυπα παραμένουν ισχυρά και στα δύο φύλα. Το χάσμα αμοιβής για ίση εργασία παραμένει υψηλό, η πρόσβαση γυναικών σε κέντρα λήψης αποφάσεων περιορισμένη (στην εργασία χαμηλότερη από την ανδρική και με δυσμενέστερους όρους), η φροντίδα του σπιτιού και των οικείων βαρύνει δυσανάλογα τη γυναίκα. Η βία κατά των γυναικών διαγράφεται στατιστικά σημαντική…
Το Womentors θα ασχοληθεί με την ενδυνάμωση νέων γυναικών (από δέκα οχτώ έως τριάντα πέντε) και την ανάπτυξη αντίστοιχων ικανοτήτων μέσω επιμόρφωσης ώστε με εσωτερική ισορροπία, αποδοχή αλλά και αίσθηση δικαίου να αντιμετωπίσουν αυτές τις σύγχρονες προκλήσεις. Ουσιαστικά πρόκειται να αφυπνιστούν, να εκπαιδευτούν στις βασικές μαλακές δεξιότητες (soft skills), που θεωρούνται πλέον εξόχως απαραίτητες για την επιτυχία τόσο στην διαπροσωπική όσο και στην επαγγελματική ζωή (που βέβαια εν πολλοίς διαπνέεται και καθορίζεται από τις διαπροσωπικές σχέσεις).
Οι προσκλήσεις συμμετοχής έχουν ήδη ανοίξει (έως τις 30 Ιουλίου). Το πρόγραμμα θα υποδεχτεί διακόσιες φοιτήτριες από όλη την Ελλάδα οι οποίες θα εκπαιδευτούν ως leaders (ή καθηγέτες) βάσει του πιλοτικού εκπαιδευτικού προγράμματος που θα σχεδιάσουν ειδικά για τον συγκεκριμένο σκοπό οι ειδήμονες επαγγελματίες της επιστημονικής επιτροπής -καθεμία στην ειδικότητά της (θα εκπονήσουν μεταξύ άλλων πλούσιες μελέτες για το αντικείμενο βασισμένες στη βαθιά γνώση και την εμπειρία τους). Θα εκπαιδευτούν όλες μαζί εξ αποστάσεως και ζωντανά σε εντατικό διήμερο όπου θα τους δοθούν τα εργαλεία (ικανότητες διαπραγμάτευσης και συνηγορίας inter allia) για να μεταλαμπαδεύσουν αυτή τη γνώση αυτή.
Αυτό σημαίνει ότι από τον προσεχή Οκτώβριο, οι φοιτήτριες leaders θα πάρουν τα πράγματα στα χέρια τους: καθεμία εξ αυτών θα διοργανώσει τέσσερις κύκλους σεμιναρίων ενδυνάμωσης (για κάθε τομέα) για πενήντα επιπλέον νέες γυναίκες (τις οποίες οι ίδιες καλούνται να βρουν μέσα από τον κύκλο τους). Τα σεμινάρια θα έχουν βιωματικό χαρακτήρα. Την ίδια διαδικασία θα επαναλάβουν οι διακόσιες leaders και τον Οκτώβριο του 2021. Έτσι θα δημιουργηθεί πανελλαδικό δίκτυο συνολικά δέκα χιλιάδων γυναικών σε δώδεκα πόλεις της Ελλάδας (Ιωάννινα, Θεσσαλονίκη, Κέρκυρα, Μυτιλήνη, Αλεξανδρούπολη, Κομοτηνή, Ρέθυμνο, Πειραιάς, Ρόδος, Αθήνα, Βόλος, Πάτρα). Κατά τη διάρκεια των σεμιναρίων, θα έχουν στο πλευρό τους είκοσι πέντε συντονίστριες με εμπειρία ενδυνάμωσης, τη βοήθεια των οποίων όμως καλούνται να ενεργοποιήσουν μόνο σε περίπτωση ανάγκης. Τέλος, οι φοιτήτριες που θα παρακολουθήσουν τα σεμινάρια μπορούν εν συνεχεία να εκπαιδευτούν και να πιστοποιηθούν ως leaders από το Ίδρυμα Λαμπράκη (χωρίς μοριοδότηση, αλλά οπωσδήποτε στον επαγγελματικό στίβο η πιστοποίηση θα θεωρηθεί προσόν). Η πρόσκληση συμμετοχής έχει ήδη ανοίξει και λήγει στις 30 Ιουλίου. Παράλληλα θα δημιουργηθούν βίντεο προβολής θετικών προτύπων και σε συνεργασία με το tipping point in education και τους 100 mentors ξεχωριστές γυναίκες μέντορες θα συνομιλήσουν με τις συμμετέχουσες στα σεμινάρια.
Η βασική ιδέα:
Το Ίδρυμα Λαμπράκη αναλαμβάνει τα θέματα παιδείας, την οργάνωση, διαχείριση, επιστημονική πλαισίωση και υλοποίηση του έργου. Με ειδίκευση στην Αμερική στην εκπαιδευτική διοίκηση, η Σεβαστή Ανθοπούλου έχει ασχοληθεί με θέματα εκπαιδευτικής πολιτικής σε διάφορες θέσεις ευθύνης διεθνώς -από την ΕΕ και τον ΟΗΕ ως το υπουργείο Παιδείας.
Η ιατρική και ανθρωπιστική οργάνωση Αποστολή Άνθρωπος αναλαμβάνει την ενδυνάμωση και επιστημονική πλαισίωση σε θέματα υγείας. Η τελευταία ξεκίνησε το 2010 με σκοπό να πραγματοποιήσει ιατρικές αποστολές στον αναπτυσσόμενο κόσμο (2011, 2012, 2013 στην Αιθιοπία και το 2019 στην Τανζανία) ή προγράμματα στην Ελλάδα με χρηματοδότηση από ιδρύματα και ιδιώτες ή crowdfunding. Έχει προσωπικό από δύο ως τέσσερα άτομα και εβδομήντα εθελοντές ιατρικό προσωπικό, «είμαστε boutique hotel και προσφέρουμε υπηρεσίες υψηλού επιπέδου» όπως χαρακτηριστικά εξηγεί η ίδια.
Για να σταματήσει μια γυναίκα να θεωρείται μέρος των ευπαθών ομάδων, «που ήταν για όλες μας λίγο ανατριχιαστικό, πρέπει καταρχήν να στέκεται καλά μέσα στο σώμα της», όπως εξηγεί η ίδια. «Πρέπει λοιπόν να γνωρίσει το σώμα της, τις δυνατότητές του, να γνωρίσει πώς από τα μικρά της χρόνια θα το φροντίσει έτσι ώστε να της κρατήσει ως την τέταρτη ηλικία που πάμε τώρα αφού έχουμε προσδόκιμο στα ογδόντα τόσα». Σε αδρές γραμμές λοιπόν το ιατρικό σκέλος του πιλοτικού αυτού προγράμματος, «ξεκινάει με αυτήν την θεματική και προχωράει στη γυναικολογία: πώς προετοιμαζόμαστε για να μείνουμε έγκυοι, τι κάνουμε με την αντισύλληψη, την εγκυμοσύνη, το θηλασμό, τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, πολύ αδρά, θα αγγίξουμε πολλές ακόμη κατηγορίες και θα κλείσουμε με την ενότητα που επιβλέπει η γιατρός εργασίας (σ.σ. νέα ειδικότητα). Οι γυναίκες βγαίνουν σήμερα να εργαστούν. Πώς μπορεί σήμερα μία γυναίκα να σταθεί από το πιο χαμηλό έως το πιο υψηλό επαγγελματικό επίπεδο με υγεία και ευεξία αφού περνάει τόσο χρόνο στο χώρο εργασίας της; πώς θα διεκδικήσει τα δικαιώματα, ποιες παραμένουν οι υποχρεώσεις της; πώς θα αποφύγει προβλήματα υγείας; Πώς θα σταθεί γερά στο σώμα της, πώς θα το αγαπήσει; Ένα μεγάλο θέμα σήμερα παραμένουν οι διατροφικές διαταραχές. Αν δεν έχεις λύσει αυτό, δεν μπορείς να πας παρακάτω».
Η Νατάσσα Μαρτσέκη έρχεται από εμπειρική σκοπιά να μοιραστεί το πώς έχει βιώσει εκείνη την εργασία σε εξαιρετικά απαιτητικό, επιθετικό και ανδροκρατούμενο περιβάλλον. Μετά από σπουδές στην Ελλάδα και στην Αμερική (υπότροφος στο κορυφαίο πανεπιστήμιο Columbia), πέρασε από θέσεις ευθύνης στη Νέα Υόρκη, το Λονδίνο και την Ζυρίχη στη Shell Oil, στη Citibank και στη Lehman Brothers. Γυρίζοντας στην Ελλάδα το 2000 διαχειρίστηκε επί σχεδόν είκοσι χρόνια στην Αlpha Bank τους μεγαλύτερους επενδυτές ξένων κεφαλαίων. Παράλληλα το 2014 ίδρυσε την εταιρεία Bright Blue, που δραστηριοποιείται στο χώρο του τουρισμού. Από πέρυσι συμμετέχει ως ιδρυτικό μέλος στο Δ.Σ. του NED Club of Greece ενώ παραμένει ανεξάρτητο, μη εκτελεστικό μέλος στο διοικητικό συμβούλιο της Cepal Hellas (η μεγαλύτερη εταιρεία διαχείρισης κόκκινων δανείων στην Ελλάδα).
Βασικό μέρος του επιμορφωτικού προγράμματος αφορά τη θετική ψυχολογία και την έννοια του mentorship, από γυναίκα σε γυναίκα. «Η οποία ως έννοια στην Ελλάδα δεν είναι καθόλου διαδεδομένη -δηλαδή σε όλη μου την επαγγελματική καριέρα, στο ελληνικό της κομμάτι, ποτέ δεν είχα μία γυναίκα που να έρθει να μου πει βλέπω δυνατότητα σε εσένα, έλα να σε βοηθήσω. Και αυτό για μένα ήταν πολύ ενδιαφέρον γιατί δεν είχα καμία απολύτως στήριξη ποτέ, από καμία. Το 1995 όταν ήμουν junior επαγγελματίας στη Wall Street η επενδυτική τράπεζα όπου εργαζόμουν τότε, πριν είκοσι πέντε χρόνια, μου έδωσε γυναίκα μέντορα. Είναι έλλειμμα αυτό στη γυναικεία corporate πραγματικότητα, η διάθεση να προσφέρουν mentorhip. Εξού και συμμετέχω σε αυτήν την πρωτοβουλία». Καθοριστικό χαρακτηριστικό στη σύσταση της επιστημονικής ομάδας, «ότι απαρτίζεται από γυναίκες με διάθεση να προσφέρουν», συμπληρώνει η Σεβαστή Ανθοπούλου.
Και βέβαια εδώ «κουμπώνει» ο τομέας της ψυχολογίας, που αναλαμβάνει να καλύψει η καθηγήτρια συμβουλευτικής, πρόεδρος παιδαγωγικού τμήματος της Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε Κάλλια Κουνενού (έχουν συνεργαστεί και στο πρόγραμμα Νοιάζομαι και Δρω του Ιδρύματος Λαμπράκη που επίσης σχεδίασε η Σεβαστή Ανθοπούλου ως εμπειρογνώμων της εκπαίδευσης σε συνεργασία με την αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία Δεσμός.
Ρωγμή στα στερεότυπα
Όπως εξηγεί η ψυχολόγος, «συμμετέχω στην ομάδα ως επιστημονική υπεύθυνη του έργου έχοντας την επιμέλεια του υλικού που θα βγει, αν και είναι μια κοινή δουλειά. Το κομμάτι που γράφω αφορά τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να ενδυναμώσουμε τη σύγχρονη γυναίκα ώστε να γίνει ηγέτης καταρχήν του εαυτού της. Αυτό είναι το ζητούμενο. Πώς θα τις εκπαιδεύσουμε σε δεξιότητες που έχουν να κάνουν με τον ψυχισμό της, δηλαδή ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και της ψυχικής ανθεκτικότητας, πώς θα την επιμορφώσουμε ώστε να μπορεί να διαχειριστεί διαπροσωπικά θέματα, όπως τη διαχείριση μίας ομάδας, τη συνεργασία, τη διαπραγμάτευση, πώς να αναλάβει θέσεις ευθύνης, πώς να εναρμονίσει εργασία και οικογένεια» καθώς και όλα τα θέματα που καλείται να αντιμετωπίσει στην πολυδιάσπαση των πολλαπλών της αρμοδιοτήτων. «Ένα τελευταίο κομμάτι που έχω αναλάβει αφορά και την αντιμετώπιση της βίας: πώς οι γυναίκες θα καταφέρουν να μην μετέχουν σε αυτό, έγκαιρα να το προβλέπουν και έγκαιρα να απομακρύνονται».
Ως μητέρα την προβλημάτιζαν πάντα τα στερεότυπα του φύλου και τι αποτελεί ανδρικό και γυναικείο επάγγελμα πράγμα που εδραιώνεται μέχρι την ηλικία των οχτώ ετών. «Το πρόγραμμα που έστησαν τα δύο Ιδρύματα θα γαλουχήσει μία νέα γενιά γυναικών που θα γίνουν ηγέτιδες στη δική τους ζωή ώστε να περάσουν αυτήν την νοοτροπία και στα δικά τους παιδιά» κατά την άποψη της Κουνενού.
«Αυτό που κάνουμε αποτελεί επένδυση για το μέλλον», συμπληρώνει η Υπατία Αναγνωστοπούλου Δούση, που ολοκλήρωσε τις ιατρικές σπουδές της (μετά την Αθήνα) στην Οξφόρδη και αργότερα δούλεψε στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο της Γενεύης. «Δημιουργείς μια γενιά νέων μητέρων του αύριο. Διότι αυτές οι γυναίκες θα αλλάξουν τον τρόπο που σκέφτονται οι κόρες τους αλλά θα αλλάξουν και το γιο τους. Οι μητέρες λένε ακόμη στα αγόρια τους, ναι πήγαινε να γίνεις γιατρός και την αμέσως επόμενη στιγμή ρωτάνε σουτζουκάκια δεν θα σου μαγειρεύει;».
Θυμάται χαρακτηριστικά πεμπτοετή φοιτήτριά της να εκφράζει επιθυμία να εκπαιδευτεί ως χειρούργος και οι υπεύθυνοι τμήματος πανεπιστημιακοί γιατροί να την προτρέπουν να στραφεί σε κάτι πιο βατό, όπως η παιδιατρική ενώ τα αγόρια αντιθέτως προωθούνται σε πιο απαιτητικές ειδικότητες (ό,τι και αν σημαίνει αυτό για την ποιότητα της ιατρικής…). «Άρα τα στερεότυπα δεν είναι συνυφασμένα με το μορφωτικό επίπεδο των ανθρώπων» υπογραμμίζει η Υπατία.
Στο κείμενο που θα παραδώσει στις φοιτήτριες η Νατάσσα Μαρτσέκη θα αναφερθεί στους πολλαπλούς ρόλους και το λεγόμενο multitasking από την πλούσια εμπειρική της θεώρηση. Θα αναφερθεί στη γυναίκα super hero που «εννοιολογικά με ενδιαφέρει πολύ. Πράγματι η γυναίκα καλείται να έχει πολλαπλούς ρόλους και οφείλει να το αποδεχτεί ως πραγματικότητα. Από εκεί και πέρα υπάρχει και ο μύθος της βιολογικής υπεροχής της γυναίκας. Όταν στη ζωή μου έκανα πολλά πράγματα ταυτοχρόνως, ξεχνούσα το παιδί μου στη στάση. Αν βάλεις έναν άνδρα και μία γυναίκα να κάνουν πολλά πράγματα ταυτοχρόνως θα υποπέσουν σε παρόμοια λάθη. Ήταν και το θέμα της ομιλίας μου στο Λονδίνο στο Reload: how to debunk the myth. Να πεις ότι ναι, δεν μπορώ, να σπάσουμε το μύθο, διότι ως ενδυνάμωση είναι λίγο φτιαχτή. Μέσα σε αυτό βέβαια προκύπτουν πολλά άλλα θέματα: οι δομές στην οικογένεια, να μπορείς να διαπραγματευτείς το ρόλο σου στο σπίτι και στην εργασία σου αλλά και το κομμάτι το θεσμικό, η συμβολή της Πολιτείας: να πλαισιωθεί ο ρόλος τους με τις απαραίτητες δομές (childcare και η ευρύτερη νομοθεσία…). Διότι πώς θα παίξεις σωστά το ρόλο σου στον εργασιακό σου χώρο όταν δεν υπάρχουν οι νόμοι να σε στηρίξουν ως μητέρα; Πώς θα γίνεις χειρούργος;»
Ο καινούργιος νόμος εταιρικής διακυβέρνησης επιβάλλει γυναικεία ποσόστωση 25% στα διοικητικά συμβούλια. Το κοινωνικό κενό διορθώνει το θεσμικό πλαίσιο. Αλλά υπάρχει μία παγίδα: «για να μπορέσεις να έχεις τις κατάλληλες γυναίκες σε αυτό το 25% στα διοικητικά συμβούλια πρέπει να πρώτα να έχεις ένα φυτώριο γυναικών το οποίο να εξελίσσεται σε θέσεις ευθύνης. Γιατί να γεμίζουμε τα ΔΣ με ακατάλληλες γυναίκες δεν έχει νόημα» επισημαίνει η ίδια. «Αυτή η δράση με τράβηξε διότι δεν είναι ελιτίστικη, η ενδυνάμωση δεν παρέχεται σε μικρή κλίμακα, σε έναν κλειστό κύκλο, αλλά ξεκινάει από την παιδεία, από την οικογένεια και σε πάρα πολύ χαμηλές ηλικίες και πραγματοποιείται σε μεγάλη κλίμακα. Δεν γίνεται να μιλάμε για έλλειμμα της γυναικείας ηγεσίας χωρίς να πάμε πιο κάτω, αν δεν φτιάξουμε το φυτώριο για τις επόμενες γενιές; Όταν βλέπεις μία μαμά που παλεύει καθημερινά και έχει στόχους, την αποδέχεσαι ως ισότιμη. Τα αγόρια εισπράττουν τις ενδυναμωμένες μαμάδες. Οφείλουμε στα παιδιά μας αυτήν την ενδυναμωμένη γυναίκα».
Όπως θα παρατηρήσει και η Σεβαστή με την εκτενέστατη εμπειρία της στην εκπαιδευτική πολιτική, «βλέπεις ικανότατα κορίτσια τα οποία φρενάρουν τον εαυτό τους. Προσπάθησα ως μέντορας να τους μιλήσω, κάποιες το αντιλήφθηκαν και μεταμορφώθηκαν αλλά τα στερεότυπα έχουν εδραιωθεί και έχει σημασία να τα αναγνωρίσεις εγκαίρως. Έχω το μικρόβιο να προσπαθώ να συμβάλλω στην πρόοδο της χώρας μέσω της ανάπτυξης τους ανθρώπινου δυναμικού», ομολογεί. «Πιστεύω ότι οποιαδήποτε αλλαγή στην Ελλάδα θα πραγματωθεί μέσα από αυτό».
Πληροφορίες:
Η επιστημονική επιτροπή συναπαρτίζεται επίσης από τις Βάλια Περπινιά, Ουρανία Καρολίνα Κολιοπούλου, Ευγενία Πανταζή, Κλειώ Μαυραγάνη, Νάντια Κουρμούζη.
Η πρόσκληση συμμετοχής θα παραμείνει ενεργή ως τις 30 Ιουλίου.
Το έργο WOMENTORS υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος Active citizens fund, με φορέα υλοποίησης το Ίδρυμα Λαμπράκη και εταίρο την Αποστολή «Άνθρωπος».
Το πρόγραμμα Active citizens fund, ύψους € 12εκ, χρηματοδοτείται από την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και τη Νορβηγία και είναι μέρος του χρηματοδοτικού μηχανισμού του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) περιόδου 2014 – 2021, γνωστού ως EEA Grants.
Το πρόγραμμα στοχεύει στην ενδυνάμωση και την ενίσχυση της βιωσιμότητας της κοινωνίας των πολιτών και στην ανάδειξη του ρόλου της στην προαγωγή των δημοκρατικών διαδικασιών, στην ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών στα κοινά και στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τη διαχείριση της επιχορήγησης του προγράμματος Active citizens fund για την Ελλάδα έχουν αναλάβει από κοινού το Ίδρυμα Μποδοσάκη και το SolidarityNow.
Διαβάστε επίσης:
Κατερίνα Τοπούζογλου: Η γοργόνα της #allforblue που έβγαλε από τη θάλασσα 204 τόνους απορριμμάτων
Αλεξία Μπρη (L’oreal): Υπάρχουν τόσοι πολλοί τρόποι αντίληψης της ομορφιάς όσο και άνθρωποι στη γη
Ακολουθήστε το Portraits στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση