Ο δυναμισμός της γυναικείας φύσης εξυμνείται στη νέα σειρά έργων της Zoë Paul (Ζωή Πωλ) με τίτλο Η Ζαργάνα μου τα οποία παρουσιάζει από σήμερα η Άρτεμις Μπαλτογιάννη στο The Intermission, ύστερα από μία μεγάλη παύση εξαιτίας της υγειονομικής κρίσης.
Η έκθεση που είχε προγραμματιστεί για τον Μάρτιο και αναβλήθηκε λόγω του εγκλεισμού, αποτελεί άλλη μία κατάθεση της Ζωής Πωλ σχετικά με τη θέση της γυναίκας στη σύγχρονη κοινωνία, που υποδηλώνεται ευθύς εξαρχής με τον ευρηματικό, διφορούμενο τίτλο της έκθεσης: Η Ζαργάνα το ψάρι, αλλά και ο παιγνιώδης, ζεστός τρόπος με τον οποίο μπορεί κανείς να αποκαλέσει μία γυναίκα. Ταυτόχρονα η λέξη παραπέμπει στο πλέξιμο καθώς η αγγλική ονομασία needlefish μεταφράζεται αυτολεξεί στα ελληνικά ως ψάρι βελόνα. «Και έτσι η βελόνα μετατρέπεται σε σύμβολο του γυναικείου σώματος», όπως διευκρινίζει η Άρτεμις Μπαλτογιάννη. Ταυτόχρονα, ιχνηλατείται η πολυσημία της σεξουαλικότητας αφού η προσφώνηση Ζαργάνα μπορεί να εκληφθεί ως υποτιμητική αλλά ταυτόχρονα και ως έκφραση γυναικείας εξουσίας. «Πέρα από τα γλωσσολογικά παιχνιδίσματα, υπάρχει διαχρονικό ενδιαφέρον στο έργο της για τις χειροτεχνία, όταν για παράδειγμα πήρε πεταμένες σχάρες ψυγείων που βρήκε στα Κύθηρα και τις πέρασε με κλωστή δημιουργώντας ένα έργο ουσιαστικά πλεκτό».
Όπως και το στοιχείο του νερού, στο οποίο επίσης επανέρχεται τακτικά. Έτσι, Η Ζαργάνα μου εξελίσσεται διχαλωτά σε άλλες τρεις εκφάνσεις: Ένα συντριβάνι πλάι σε έναν τοίχο από κεραμικά πλακάκια τα οποία υλοποιήθηκαν σε συνεργασία με ένα ζευγάρι κεραμίστες από τις Σέρρες. Θα δημιουργηθεί ένα είδος ψηφιδωτής σπηλιάς, με νερό να στάζει. Επιπλέον, ανθρωπόμορφα γλυπτά δοχεία, σαν υγροί κορμοί σώματος, έχουν δημιουργηθεί με τον τρόπο τον κεραμικό που εφαρμόζεται στις γλάστρες και μοιάζουν να ιδρώνουν μόλις γεμίσουν νερό. «Η παρουσία του ανθρώπινου κορμιού υποδηλώνεται έμμεσα, μέσα από αυτά τα ανθρωπόμορφα ιδρωμένα πιθάρια και το στοιχείο του ανιμισμού εξετάζοντας τη σχέση του ανθρώπου με τα αντικείμενα αλλά και τον φυσικό κόσμο, την ισορροπία που υπάρχει με τη φύση και πώς αυτή διαταράσσεται», εξηγεί η Ζωή Πωλ.
Τέλος, παρουσιάζεται μια σειρά από κουρτίνες με κεραμικές χάντρες που έχουν φιλοτεχνηθεί μία μία από την ίδια την Πωλ. Εξάλλου, τη βιτρίνα του εστιατορίου Modern του MoMA της Νέας Υόρκης, κοσμεί αυτή τη στιγμή μία τέτοια κουρτίνα. «Την ενδιαφέρει η σχέση του δημόσιου και ιδιωτικού χώρου τους οποίους διαχωρίζει με έναν πολύ ανεπίσημο, χαλαρό τρόπο ώστε να περιορίσει την ορατότητα ανάμεσά τους», τονίζει η Άρτεμις. Η συγκεκριμένη έχει το σχήμα μιας Ζαργάνας.
«Γνωρίζω τη Zoë πολύ καιρό. Μου αρέσει η ποικιλομορφία του έργου της. Παρουσιάζει διαχρονικούς προβληματισμούς αλλά διαρκώς πειραματίζεται με υλικά και φόρμες και συνεχώς εξελίσσεται αλλά πάντα με έναν πολύ ευθύ τρόπο. Το χειροποίητο στοιχείο την απασχολεί ίσως διότι παρά το διεθνές προφίλ της, παραμένει κοντά στην ελληνική ιστορική παράδοση, ιδιαίτερα με την ιστορία της γυναικείας τέχνης» επισημαίνει η Άρτεμις Μπαλτογιάννη. Έτσι δίνει φωνή και υπόσταση στην καλλιτεχνική έκφραση που συχνά συνδέεται με τις γυναίκες αλλά τυπικά δεν εμπίπτει σε ό,τι θεωρείται «υψηλή τέχνη».
Η Ζωή Πωλ έχει μεικτές ρίζες, στο αίμα της συναντιούνται διάφοροι πολιτισμοί: Οι γονείς της προέρχονται από τη Νότιο Αφρική και εκείνη μεγάλωσε μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας και Ελλάδας, κυρίως στα Κύθηρα. Αυτή η ποικιλία στην ταυτότητά της παραμένει πάντα έκδηλη στο έργο της. «Αδύνατον να ξεφύγω από αυτό», αναφέρει εκείνη. «Οι γονείς μου λευκοί άρα δεν θεωρούνται πραγματικά ντόπιοι νοτιοαφρικανοί, δεν έχουν την εθνικότητα. Και εγώ δεν νιώθω ούτε απολύτως Ελληνίδα ούτε Αγγλίδα. Όταν δεν έχεις εθνικότητα, νιώθεις ότι δεν έχεις πολιτισμικές ρίζες».
Η θέση της γυναίκας με τις διάφορες πολιτικές συνδηλώσεις του θέματος, μοιραία λοιπόν προκύπτει στα έργα της Πωλ. «Πιστεύω στη δύναμη της θηλυκότητας, στη θετική της πλευρά διότι τις περισσότερες φορές τονίζουμε την αρνητική. Δεν υπάρχει μόνο υποτίμηση αλλά και η τρυφερότητα, ένας τεράστιος θαυμασμός της δύναμης που κατέχει η γυναίκα μέσα από τη θηλυκότητά της και ο αντίστοιχος σεβασμός που απορρέει από αυτόν. Κατά τη γνώμη μου πρέπει να τονίζουμε τη θηλυκότητα και όχι να προσπαθούμε να την υπονομεύσουμε ή να την αρνηθούμε».
Διαβάστε επίσης:
H Johanna Haninck και ο Καρκαβίτσας από τον Penguin Classics
Μαρίνα Βρανοπούλου στα Σφαγεία του ΔΕΣΤΕ και στα δικά της Δύο Χωριά
Η Κανέλλα εξάπτει τη φαντασία με την πολυσχιδή της τέχνη