Η εδαφική κυριαρχία της Ελλάδας μέσα από τα γραμματόσημα – Έκδοση, Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη

Ειδική έκδοση για την Κρήτη, ανάρτηση της ελληνικής σημαίας στη Σούδα, 1913

Είναι δυνατόν να αποτυπωθεί η Ιστορία σε κάτι τόσο μικρό, όσο ένα γραμματόσημο;

Η απάντηση είναι καταφατική, όπως έχει αποδειχθεί, καθώς εικόνες και χάρτες με ισχυρούς συμβολισμούς λειτουργούν ως τεκμήριο, όπως είναι το γραμματόσημο, το οποίο ταξιδεύει ανά τον κόσμο μεταφέροντας μηνύματα, παραθέτοντας γεγονότα και πρόσωπα, επισημαίνοντας σημαντικές χρονικές στιγμές.

Πρόκειται για το θέμα του βιβλίου «Σύνορα, Κυριαρχία, Γραμματόσημα. Οι μεταβολές του ελληνικού εδάφους, 1830-1947» του κ. Κωνσταντίνου Τσιτσελίκη, καθηγητή Διεθνούς Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, που εκδόθηκε από το Ίδρυμα Αικατερίνης Λαζαρίδη. Μία παρουσίαση της Ελλάδας και της ανάπτυξης της εδαφικής κυριαρχίας της μετά την έκρηξη της Επανάστασης του 1821 και την ίδρυση του κράτους το 1830.

Η μελέτη εξετάζει στη γενεαλογία των εδαφικών μεταβολών της Ελλάδας και τη συμβολοποίησή τους μέσω του γραμματοσήμου. Από το 1830 ως το 1947 η ελληνική επικράτεια, αναπτύχθηκε με γοργούς ρυθμούς, χωρίς όμως απόλυτες βεβαιότητες.

Συνήθως, τα σύνορα της Ελλάδας κατοχυρώθηκαν επιτυχημένα και μόνιμα, άλλες όμως φορές, χαράχθηκαν περιστασιακά ή ατελέσφορα. Πάντα συσχετίστηκαν με το πρόγραμμα της εθνικής ομογενοποίησης και της εθνικής ολοκλήρωσης, αλλά και με τις γεωστρατηγικές επιδιώξεις των Δυνάμεων. Κατοχή, κυριαρχία, συγκυριαρχία, συνθέτουν το περίπλοκο σχήμα της γενεαλογίας μιας θυελλώδους και αιματηρής περιπέτειας που διατρέχει την ελληνική επικράτεια πριν πάρει τη μορφή που γνωρίζουμε σήμερα.

Επετειακό γραμματόσημο για τα 100 χρόνια από την Ίδρυση του ελληνικού κράτους

Η ταξινόμηση και η διαχρονική συσχέτιση των διαφορετικών περιπτώσεων γίνεται σ΄αυτή τη μελέτη με κριτήριο τον βίαιο ή τον ειρηνικό τρόπο κτήσης του εδάφους, την επιτυχία ή την αποτυχία της εδαφικής μεταβολής, τη μονιμότητά της, την παρένθετη μεταβολή και την αλλοίωση ή την ακύρωση της κυριαρχίας του ελληνικού κράτους από ξένη κατοχή και κυριαρχία.

Επιστολή από Σμύρνη σε Άδανα, ελληνική στρατιωτική λογοκρισία (πιθανώς 1920)

Χαρτόσημο με επισημασμένη αξία σε οθωμανικό νόμισμα, κυκλοφόρησε ειδικά στη ζώνη της Σμύρνης, 1921

Ακόμη λαμβάνεται υπ΄όψιν η εδαφοποίηση μη κρατικής εξουσίας, η κατοχή ξένου εδάφους, η ελληνική στρατιωτική παρουσία εκτός της χώρας ή αντίθετα η ξένη στρατιωτική, φίλια παρουσία στην Ελλάδα. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, το γραμματόσημο και η ταχυδρομική σφραγίδα παρακολουθούν και εκφράζουν τις μεταβολές της εξουσίας που καθορίζουν το έδαφος και τους ανθρώπους.

Επιστολικό δελτίο, εκδ. Αφοι Ασπιώτη, Κέρκυρα, 1923

Βινιέτα της Ολυμπιακής Αεροπορίας για τα 150 χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης

Γιατί το γραμματόσημο, ελληνικό και ξένο αποτελεί ένδειξη και μέσο άσκησης εξουσίας, κατοχής ή κυριαρχίας του εδάφους που έγινε -ή και όχι – ελληνικό. Ένα ισχυρό σύμβολο και μήνυμα για το ποιος ασκεί τον πολιτικό και θεσμικό έλεγχο επί του εδάφους, το γραμματόσημο, όπως και η ταχυδρομική σφραγίδα, συνδέεται με κάθε γωνιά της ελληνικής επικράτειας, που βρέθηκε κάποτε από την μία ή την άλλη πλευρά της συνοριακής γραμμής.