Η πρώτη οπερατική ελεγεία της Μαρίνας Αμπράμοβιτς για την Μαρία Κάλας

Έρως ανίκατε μάχαν θα έλεγε κανείς για την πολυαναμενόμενη οπερατική περφόμανς της Μαρίνας Αμπράμοβιτς με τίτλο 7 Deaths of Maria Callas (Οι 7 θάνατοι της Μαρίας Κάλας) με κουστούμια δια χειρός Riccardo Tisci για να φιλοξενηθεί στην εμβληματική Κρατική Όπερα της Βαυαρίας στο Μόναχο: ελεγεία για τον έρωτα που κλόνισε τη θρυλική σοπράνο. «Η ιστορία της μοιάζει αρκετά με τη δική μου», δήλωσε η Αμπράμοβιτς. «Η παράσταση αναφέρεται στο θάνατο από πληγωμένη καρδιά, στον τερματισμό της ζωής σου από αυτόν που αγαπάς».

Η παράσταση εκκρεμεί από τον περασμένο Απρίλιο όταν αναβλήθηκε εξαιτίας των υγειονομικών εξελίξεων. Ο αρχικός προγραμματισμός για την παράσταση απευθυνόταν βέβαια στο θέατρο με την εν δυνάμει χωρητικότητα άνω των δύο χιλιάδων θέσεων, μόνο που τώρα ο χώρος αυτός έχει προσαρμοστεί έτσι ώστε να φιλοξενεί μόνο διακόσιους επισκέπτες ανά παράσταση. Ακόμη και η πρώτη σειρά έχει αφαιρεθεί έτσι ώστε να τηρεί την οδηγία των ασφαλών αποστάσεων από την ορχήστρα των σαράντα μουσικών. «Δεν μπορώ να σας φιλήσω, να σας κρατήσω, να μοιραστώ μαζί σας τον ενθουσιασμό μου και αυτό μου ραγίζει την καρδιά», ομολόγησε η σέρβα (πάλαι ποτέ) αντισυμβατική περφόρμερ μπροστά σε ένα μικρό κοινό κατά τη διάρκεια της πρόβας τζενεράλε το περασμένο Σάββατο.

Όπως όμως διαλαλεί και το γνωστό άσμα, το σόου πρέπει να συνεχίσει. «Ήθελα να δημιουργήσω αυτήν την όπερα εδώ και τριάντα χρόνια» ομολόγησε η Αμπράμοβιτς. Σε διαδικτυακή της συνέντευξη αναφέρθηκε στα μοναχικά, τελευταία χρόνια της Κάλας, που βρήκαν τη μεγάλη ντίβα απομονωμένη στο διαμέρισμά της στο Παρίσι ύστερα από το θάνατο του Ωνάση το 1975, ο οποίος την άφησε καταρρακωμένη, απαρηγόρητη. Η κορυφαία σοπράνο έχασε τη ζωή της το 1977 στα 53 της χρόνια από καρδιακή προσβολή. Πληγωμένη καρδιά…

«Είμαστε και οι δύο Τοξότες, πολύ ευαίσθητες και ευάλωτες την ίδια στιγμή. Παρά λίγο να έχω την ίδια τύχη», διευκρίνισε.

Αναφερόταν στη δική της θυελλώδη σχέση με τον καλλιτέχνη Paolo Canevari που επίσης κατέληξε με επίπονο τρόπο πριν από δέκα χρόνια. Ωστόσο εκείνη σώθηκε από τη δουλειά της η οποία συνεχίζεται με αμείωτη ένταση παρά τα εβδομήντα τόσα χρόνια της. Την τελευταία εικοσαετία μάλιστα συνδιαλέγεται ανενδοίαστα με τον κόσμο του θεάματος και της μόδας την οποία θεωρεί πτυχή του καλλιτεχνικού κόσμου: από τον Jay Z, την Adidas και την Microsoft ως τη διαχρονική συνεργασία της με τον Riccardo Tisci -άλλοτε καλλιτεχνικό διευθυντή της Givenchy, νυν επικεφαλής της Burberry.

Υπάρχει η διαβόητη φωτογράφησή τους για την εταιρεία Visionnaire όπου ο Τίσι φορώντας σμόκιν ξαπλώνει στην αγκαλιά της σαν βρέφος με το κεφάλι του κάτω από το γυμνό της στήθος. «Θα σας αφηγηθώ την ιστορία. Μου πρότεινε να συνεργαστούμε. Τον ρώτησα τότε αν άραγε αληθεύει ότι η μόδα αντλεί υλικό από την τέχνη. Και εκείνος παραδέχτηκε ότι αληθεύει απολύτως. Εντάξει τότε είμαι η τέχνη, είσαι η μόδα, ρούφα το βυζί μου. Και έτσι προέκυψε αυτή η απίθανη εικόνα σαν την Μαντόνα». Το 2016 η Μαρίνα εισχώρησε στον οίκο Givenchy στην καλλιτεχνική επιμέλεια, στο πλευρό του Ρικάρντο.

Όσο για τη σχέση με την όπερα, εντοπίζεται στην παιδική της ηλικία: «η μητέρα μου υπήρξε πολύ αυστηρή. Το μόνο πράγμα που διάβαζα ήταν η λογοτεχνία που μου έδινε. Εννοείται ότι δεν γνώριζα τους Beatles ή τους Rolling Stones. Η παιδεία μου συμπεριλάμβανε Μπαχ, Μότσαρτ, Βιβάλντι, Τσαικόφσκι και όπερα. Η πρώτη που παρακολούθησα ήταν η Τραβιάτα στο Βελιγράδι». Ενώ ο σχεδιαστής συμπληρώνει: «Και για μένα υπήρξε η πρώτη μου όπερα. Προέρχομαι από πολύ φτωχή οικογένεια οπότε δεν είχαμε ποτέ λεφτά να επισκεφτούμε τη Σκάλα του Μιλάνου. Θυμάμαι ότι ένιωσα ρίγη. Θυμάμαι πως ήθελα να κλάψω. Θυμάμαι ότι τότε διαμορφώθηκε το όνειρό μου να σχεδιάσω κοστούμια για την Σκάλα ή την Όπερα του Παρισιού».

Οι επτά θάνατοι 

Η Αμπράμοβιτς υποστηρίζει ότι η όπερα αναδεικνύει τν σταθερό προβληματισμό της γύρω από τη γυναικεία ενδυνάμωση. «Ήθελα να απεικονίσω τη δύναμη και την αντοχή που διαθέτει μία γυναίκα. Δεν καταλήγουν όλες οι ερωτικές απογοητεύσεις στην τραγωδία. Έχω πίστη».

Στο μεγαλειώδες θέαμα που έχει ετοιμάσει, επιστρατεύει όλα τα γνωστά βοηθήματα και ενισχυτικά στοιχεία της πρακτικής της: μαχαίρια, φίδια, φωτιά, ακόμη και σύννεφα τα οποία αναδύονται ώστε να συμβάλλουν στην επί σκηνής ταύτιση του πορτρέτου της Μαρίνας με αυτό της Κάλας. «Ήθελα να χρησιμοποιήσω ένα αρχαίο θέαμα όπως η όπερα και να το αποδομήσω», εξήγησε η δημιουργός.

Επτά θάνατοι οργανώνονται πάνω σε επτά γνωστές άριες της κορυφαίας σοπράνο. Καθένα από τα επεισόδια πλαισιώνεται από το αντίστοιχο μικρό φιλμ εν είδει δοκιμίου όπου η Αμπράμοβιτς δολοφονείται από τον διακεκριμένο ηθοποιό του Hollywood Willem” Dafoe. Τα βίντεο σκηνοθέτησε ο Ναμπίλ Έλντερκιν, γνωστός δημιουργός βίντεο κλιπ για αστέρες όπως ο Κέινι Γουέστ και ο Κέντρικ Λαμάρ.

Ακούγονται γνωστές άριες όπως το σπαρακτικό Addio del passato από την Τραβιάτα του Βέρντι έως τη θρυλική Casta Diva από τη Νόρμα του 1831.

Στο δεύτερο μέρος της παράστασης, η Αμπράμοβιτς επικεντρώνεται στο διαμέρισμα της Κάλας στο Παρίσι. Με επίπονα χορογραφημένες κινήσεις μέσα στο δωμάτιο, αργόσυρτες χειρονομίες, παύσεις καθώς και ακινησία, η Αμπράμοβιτς φαντάζεται τον εσωτερικό μονόλογο της Κάλας, την απονενοημένη προσπάθειά της να θεραπεύσει τη ραγισμένη της καρδιά.

Η πρωταγωνίστρια πεθαίνει επτά φορές. Παρότι αρκετοί έσπευσαν να ερμηνεύσουν τη θανάτωσή της επί σκηνής ως σχόλιο μισογυνισμού, η Αμπράμοβιτς φαίνεται περισσότερο να συνθέτει μία ωδή προς την ελευθερία. Το χρυσό φόρεμα του Τίσι με το οποίο τυλίγει το κορμί της στην τελική σκηνή μαρτυρά τον τελικό της θρίαμβο.

Πληροφορίες:

Η παράσταση 7 Deaths of Maria Callas θα προβληθεί σε διάφορες διαδικτυακές πλατφόρμες (Staatsoper.TV, BR-Klassik Concert, Arte Concert) και στον ιστιότοπο της Κρατικής Όπερας της Βαυαρίας (https://www.staatsoper.de/7deaths.html) στο Μόναχο από τις 5 Σεπτεμβρίου.