Όπως όλοι οι οργανισμοί και οι πολιτιστικές εκδηλώσεις στη χώρα τελούν σε αγρανάπαυση, έτσι και η ετήσια φουάρ Art Athina βρίσκεται εν αναμονή των εξελίξεων. Από τον Μάρτιο εκκρεμούσε και η συζήτηση με την καλλιτεχνική διευθύντρια Σταματία Δημητρακοπούλου, στην οποία εν πολλοίς πιστώνεται η διευρυμένη απήχηση του θεσμού που διοργανώνει η Πανελλήνια Ένωση Αιθουσών Τέχνης (ΠΣΑΤ).
Παρότι οι μεγάλες διεθνείς φουάρ, όπως η Βιέννη και η Βασιλεία, έχουν αρχίσει να ανακοινώνουν τις ημερομηνίες έναρξής τους, όσον αφορά τον κορυφαίο θεσμό της χώρας επικρατεί αβεβαιότητα. Ανακοίνωση αναμένεται από τους διοργανωτές της Art Athina, δηλαδή τον ΠΣΑΤ και την πρόεδρό του Γιάννα Γραμματοπούλου αφού εγκριθεί από το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Βεβαίως, κατά τη διάρκεια της καραντίνας οι δράσεις της Art Athina παρέμειναν ενεργές. Κάθε Σάββατο τρέχει απρόσκοπτα (σε συντονισμό Δάφνης Πολίτη) το εκπαιδευτικό πρόγραμμα σε συνεργασία με το Ίδρυμα Ιωάννη Φ. Κωστόπουλου και τη Μένη Στρογγύλη για τους φοιτητές της ΑΣΚΤ: γέφυρα επικοινωνίας ανάμεσα στους εκκολαπτόμενους καλλιτέχνες και τις γκαλερί, «τρομερά βοηθητικό εργαλείο που αφορά την επόμενη ημέρα της αποφοίτησής τους. Μιλάμε για περισσότερες από ογδόντα συμμετοχές».
Επιπλέον, η Art Athina διατήρησε ψηφιακή παρουσία. Επί παραδείγματι, οργανώθηκε μεγάλο εργαστήριο με θέμα τις αυτοεκδόσεις και τις εκθέσεις ενώ αποδείχθηκαν εξαιρετικά καίριες οι διαδικτυακές επισκέψεις σε εργαστήρια καλλιτεχνών που δεν εργάζονται στην Ελλάδα -τα λεγόμενα open studios μέσω zoom: επίσκεψη στον Κωνσταντίνο Κακανιά, τον Πάνο Τσαγκάρη και μελλοντικά τον Τέο Τριανταφυλλίδη στο Λος Άντζελες. Μεταξύ άλλων, λειτούργησε και η συνεργασία με τον Δήμο Αθηναίων Athens Culture Net με πάνω από σαράντα βίντεο ελλήνων καλλιτεχνών που παρουσίασαν τη δουλειά τους.
Η Σταματία Δημητρακοπούλου εξάλλου δεν προσγειώθηκε ουρανοκατέβατη στον πιο επίσημο, θεσμό του εμπορικού, καλλιτεχνικού κόσμου. Σπούδασε επικοινωνία μέσων και πολιτισμού με κατεύθυνση στο cultural management στο Πάντειο. Απέκτησε φήμη μέσω της στήλης της στη Lifo όπου εκτός από συνεντεύξεις και παρουσιάσεις, πραγματοποιούσε studio visits (νωπή τότε ειδίκευση) και έστελνε ανταποκρίσεις από τις διεθνείς φουάρ. Η πτυχιακή της στις εφαρμογές του αρχείου στη σύγχρονη τέχνη την οδήγησε στο μουσείο μοντέρνας τέχνης της Βιέννης που την κάλεσε να οργανώσει το αρχείο της μόνιμης συλλογής του. Είχε ήδη εργαστεί στη Breeder το 2011 με 2013 και ενδιαμέσως σε ένα τρίμηνο πρότζεκτ στο Palais de Tokyo (βοηθός επιμελητή) ενώ συμμετείχε στο ελληνικό περίπτερο στη Μπιενάλε Βενετίας το 2015 και στη Μπιενάλε της Αθήνας το 2017.
Μετά τη συμμετοχή της στο πρόγραμμα IdeasCity Αθήνα που διοργάνωσε το ΝΕΟΝ μαζί με το New Museum (πλήθος καλλιτεχνών διερεύνησαν το μέλλον των πόλεων, με κινητήριο δύναμη την τέχνη και τον πολιτισμό), ήρθε η πρόσκληση από το τμήμα αρχιτεκτονικής στο πανεπιστήμιο Κολούμπια (Columbia) στη Νέα Υόρκη με πλήρη υποτροφία για ένα μεταπτυχιακό που συνδύαζε αρχιτεκτονική και τέχνη. Σχεδόν ταυτόχρονα, ήρθε έλαβε μέιλ από τον ΠΣΑΤ ότι επιθυμεί να τη γνωρίσει. Το δίλημμα Νέα Υόρκη ή Αθήνα δεν κράτησε πολύ.
«Ήθελα να ενηλικιωθώ. Οι σπουδές είναι κάτι που δεν τελειώνει και ήθελα να δουλέψω. Είναι η τεράστια τιμή, η φουάρ της χώρας σου να σου προτείνει να την αναλάβεις. Και μιλάμε για τεράστιο πρότζεκτ, η Art Athina άλλαξε το ’17 τα μέσα έξω». Εκτός από το βασικό εκθεσιακό κομμάτι και το όνομά της, τίποτα άλλο δεν διατηρήθηκε από την προ του 2017 εποχή. Στο πρώτο τους ραντεβού, «επειδή είδα ότι υπήρχε διάθεση για αλλαγή και για καινοτομία, τους είπα ότι δεν σώζεις τα πράγματα αν κρατήσεις το κέλυφος και απλώς βάλεις guest την Σταματία. Προτείνω tear it apart και build it anew, όλο από την αρχή. Και από ό,τι κατάλαβα τους ενδιέφερε. Πήγα εκεί με το τσεκούρι, ήταν λίγο ριζοσπαστικό, λίγο μπουλντόζα ο τρόπος με τον οποίο θεώρησα ότι πρέπει να ξαναγίνει το πράγμα. Και στις 14 Φεβρουαρίου μου πρότειναν να αναλάβω το θεσμό, για την έκθεση που θα γινόταν στις 21 Μαΐου».
Ο ερχομός της στην Art Athina το 2017 σφράγισε το θεσμό με την εξωστρεφή προσωπικότητά της, το δυναμισμό, το πρωτοποριακό της βλέμμα. Η φρεσκάδα του πνεύματός της συνδυαζόταν ανέκαθεν με ωριμότητα στην κρίση. H πενταήμερη διοργάνωση τις επόμενες χρονιές έλαβε χώρα το καλοκαίρι και έπειτα τον Σεπτέμβριο (όπου και σταθεροποιήθηκε), δίνοντας τόνο γιορτινό και δυνατότητες επέκτασης. Απέκτησε διεθνή χαρακτήρα με πολλές συμμετοχές και συνεργασίες που εμπλούτισαν την εντελώς νέα ομάδα. Ο χώρος διεξαγωγής άλλαξε, εντυπωσίασε στο Ωδείο Αθηνών και ύστερα στο Ζάππειο (όπου και έχει καθιερωθεί). Η δομή τροποποιήθηκε, εξαιρετικά δημοφιλή αποδείχθηκαν αμέσως τα studio visits καθώς και το Workspace. Το κυριότερο, τo ΕΣΠΑ που διαχειριζόταν έως τότε η εταιρεία παραγωγής, πέρασε στο καλλιτεχνικό πρόγραμμα δίνοντας έτσι στην ευρηματική διευθύντρια μεγάλο εύρος κινήσεων.
Η φετινή διοργάνωση είχε προγραμματιστεί για τις 18-21 Σεπτεμβρίου στο Ζάππειο (το ίδιο και για το 2021 και το 22). Ξεπερνούσε σε εύρος κάθε προηγούμενο: «πολύ μεγάλο διεθνές κομμάτι, τεράστιους VIP, παράξενα μουσεία, πολύ ενδιαφέρουσες βόλτες. Τα πράγματα που θα κάναμε, τα ανεξάρτητα προγράμματα από το εξωτερικό, τα βίντεο, οι performance, οι διαλέξεις, οι συζητήσεις… τεράστιο κομμάτι. Ετοιμάζαμε συνεργασία με το Art-o-rama της Μασσαλίας, θα ανταλλάσσαμε γκαλερί, θα γινόταν ένα τρομερό cultural exchange. Και τώρα δεν ξέρω αν θα γίνει, τι θα κρατήσουμε. Δε θέλω να λέω πράγματα που δεν θα γίνουν, γιατί τα κρατάω για του χρόνου. Αλλά το δουλεύαμε δώδεκα ώρες από τον προηγούμενο Σεπτέμβρη και τώρα πάγωσαν τα πάντα. Υπάρχει μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων, εξαιρετικών επαγγελματικών, και θα έμπαιναν κι άλλοι στην ομάδα, και τώρα τι θα κάνουμε; Μπορεί να γίνει και online».
Παρότι η Σταματία Δημητρακοπούλου αποτελεί ψυχή της Art Athina, η δημιουργικότητά της δεν περιχαρακώνεται. Στον ελεύθερο χρόνο της διατηρεί (ως μέλος μίας τετραμελούς ομάδας) το εξαιρετικά καινοτόμο για τα ελληνικά δεδομένα Mum Social Club: κοινωνική λέσχη κεραμικής, βιβλίου και φαγητού στην Κυψέλη που δεν απευθύνεται (μόνο) στις μαμάδες αλλά μνημονεύει στην ονομασία της τον «φροντιστικό» τους ρόλο.
« Σκοπός είναι να μαζευτούν φίλοι και να δημιουργηθεί ένα ενδιαφέρον δίκτυο, και να το μεταφέρουμε online, στο Instagram μεταξύ άλλων αλλά και στον πραγματικό χώρο να μαζευτούν άνθρωποι με κοινά ενδιαφέροντα και ιδέες και να περάσουν ωραία. Έχει πολύ ενδιαφέρον η ομάδα ανθρώπων που έχει δημιουργηθεί. Το οργανωτικό κομμάτι έχει πολλή δουλειά, είναι σαν να κάνεις πολλές μικρές εκθέσεις.».
Τον προηγούμενο Μάιο, το θέμα αφορούσε τα λουλούδια. Στο κάλεσμα edible mandala παρουσιάστηκε ένα τραπέζι με πολλά λαχανικά και λουλούδια, όπου η Αμαλία Βερνίκου παρουσίασε στον κόσμο πώς να δημιουργούν σπρινγκ ρολς με ρυζόχαρτο και αρώματα λουλουδιών. Τον ίδιο μήνα στην κεραμική, παρουσιάστηκε η τεχνική flower pressing πάνω στον πηλό. Ο εξαιρετικός καλλιτέχνης Γιώργος Τσεριώνης παρέδωσε μέσω zoom μαθήματα κεραμικής. Άλλη φορά, ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Άγγελος Παπαδημητρίου παρουσίασε το Όνειρο θερινής νυκτός ως impromptu θεατρικό με σκηνικά των εικαστικών Γιάννη Βαρελά (0 συμβίος της Σταματίας) και Βασίλη Καρούκ. Ο καθένας με το βιβλίο του, διάβαζε και έπαιζε σκηνές.
Και αν αυτό υλοποιείται για την ψυχή της τέχνης, στο κέντρο το ενδιαφερόντων της Σταματίας, το αδελφάκι του με τίτλο Μum Ιnstitute που δημιουργήθηκε την περίοδο του κορονοϊού ως αμιγώς μη κερδοσκοπικός οργανισμός, πραγματοποιείται καθαρά για λόγους κοινωνικής ευθύνης και προσφοράς.
«Σκοπός είναι να προσφέρει εκπαιδευτικές δραστηριότητες με πυρήνα την τέχνη και το φαγητό σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη. Ξεκινήσαμε με το Ιωσηφόγλειο ορφανοτροφείο στη Νέα Σμύρνη, που επισήμως ονομάζεται Μονάδα κοινωνικής φροντίδας Παιδόπολη “Αγία Βαρβάρα”. Είκοσι αξιαγάπητα κορίτσια τα οποία έχει πάρει η πρόνοια διότι δεν γίνεται να παραμείνουν στο οικογενειακό τους περιβάλλον. Έχουμε αναλάβει τη σίτιση (μαγειρεύουμε για αυτές κάθε ΣΚ) και όλο το εκπαιδευτικό τους πρόγραμμα, το οποίο περιλαμβάνει γιόγκα, γυμναστική, κεραμική, μαγειρική, καλλιτεχνικά και έναν λαχανόκηπο τον οποίο φτιάχνουμε όλοι μαζί».
Στη σίτιση για παράδειγμα, το ψωμί έρχεται από το Betty’s Bakery. Θα υπάρχει και συνέχεια στο mums institute. Ό,τι αναλαμβάνει η Σταματία πάντως διακρίνεται από τον αβανγκάρντ και εκλεπτυσμένο χαρακτήρα της οπότε και αποτελεί είδηση.