Το ιστορικό «Καλογεράκι του Μυστρά» ξαναζεί – Σε επιμέλεια Κατερίνας Δασκαλάκη

Το 1927 το περιοδικό «Παιδική Ζωή» αρχίζει να δημοσιεύει σε συνέχειες την ιστορία ενός μικρού, πεντάρφανου αγοριού

«…Ήταν τώρα το Καλογεράκι ένα γεροδεμένο αγόρι δεκατεσσάρων χρονών πάνω-κάτω με μάτια που σπινθηροβολούσαν από ευφυΐα στο ηλιοκαμένο πρόσωπό του. Ο αέρας του βουνού και η αδιάκοπη κίνηση είχαν κάνει το σώμα του δυνατό και ευκίνητο. Οι δύο καλόγριες τον παρομοίαζαν με κυπαρισσάκι και τον καμάρωναν. Στο μεταξύ ο αγώνας για την Ελευθερία εξακολουθούσε. Σε όλα τα σπίτια, γέροντες, γυναίκες, παιδιά καταγίνονταν με το να κατασκευάζουν πυρίτιδα. Η μάχη και η λαμπρή νίκη του Βαλτετσίου έδωσε θάρρος σε όλους τους Έλληνες και δεν έμεινε γωνιά στην Ελλάδα που να μην σηκωθεί και να επαναστατήσει…».

Το 1927, το περιοδικό «Παιδική Ζωή» αρχίζει να δημοσιεύει σε συνέχειες την ιστορία ενός μικρού, πεντάρφανου αγοριού, που ο Αρματολός παππούς του εμπιστεύθηκε στη στοργική φροντίδα δύο καλογραιών στο μοναστήρι της Παντάνασσας στον Μυστρά. Είναι η εποχή της Επανάστασης κι η ιστορία με το «Καλογεράκι του Μυστρά», γραμμένη από την Μαρία Μομφεράτου ξεδιπλώνεται από την αυγή της ως την ημέρα που ο Όθωνας αποβιβάσθηκε στο Ναύπλιο.

Σήμερα, στην επέτειο των διακοσίων χρόνων από το 1821, το Λύκειον των Ελληνίδων και οι εκδόσεις Καπόν επανεκδίδουν το «Καλογεράκι του Μυστρά», παραδίδοντάς το ανανεωμένο πλέον, χάρις στην επιμέλεια –μεταγλώττιση της Κατερίνας Δασκαλάκη, για να πει ξανά σε μικρούς και μεγάλους τη γοητευτική ιστορία του, που είναι και μια μικρογραφία της μεγάλης μας Ιστορίας. Γιατί μέσα σ’ αυτήν υπάρχουν όλα, όπως σημειώνει η κυρία Δασκαλάκη: «λάμψη και παρακμή, νίκες και ήττες, αγώνες και απώλειες, πτώση και ανόρθωση, διαχρονικό πείσμα για ένα παραπέρα, ελαττώματα και προτερήματα…».

Παρακολουθώντας τη ζωή του παιδιού, που μεγαλώνει ντυμένο με το ράσο του καλόγερου για τον φόβο των Τούρκων, ο μικρός, αλλά και ο ενήλικος αναγνώστης παίρνει πρώτα απ’ όλα μια γεύση γι’ αυτό που υπήρξε ο Μυστράς από την εποχή της Φραγκοκρατίας και των Παλαιολόγων και κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, για να φτάσει να παρακολουθήσει, συχνά με κομμένη την ανάσα, την εισβολή του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο, να συναντήσει τον Δημήτριο Υψηλάντη στη μάχη των Μύλων ή ν’ ακούσει τους κανονιοβολισμούς της ναυμαχίας του Ναυαρίνου.

Καλογεράκι του Μυστρά

Στο φόντο είναι ένα αγόρι, που ανδρώνεται και ανταμώνει τους πολεμιστές, προτού δεχθεί τη βοήθεια του φιλέλληνα Γερμανού καθηγητή Μύλλερ, προκειμένου να σπουδάσει στο Μόναχο και να επιστρέψει με το ίδιο καράβι, που φέρνει τον πρώτο βασιλιά της Ελλάδας στο Ναύπλιο, για να υπηρετήσει την πατρίδα του.

Η «Παιδική Ζωή»

Η συγγραφέας του, Μαρία Μομφεράτου, μια γυναίκα ιδιαίτερα μορφωμένη για τα μέτρα της εποχής της είχε ιδρύσει, από το 1927 μαζί με την Άννα Τριανταφυλλίδου το περιοδικό «Παιδική ζωή», από το πρώτο φύλλο του οποίου είχε δημοσιευθεί σε συνέχειες «Το καλογεράκι του Μυστρά».

Το περιοδικό εκδιδόταν ως το 1931, ενώ η Μαρία Μομφεράτου έγραψε κι άλλα παιδικά βιβλία, όπως «Ο μικρός πρόσκοπος», «Ο εξάδελφος Χαν» κ.ά. , αλλά και κείμενα και άρθρα. Ήταν ιδρυτικό μέλος του Λυκείου Ελληνίδων, κι όταν το 1914 κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους είχε εγκατασταθεί στη Θεσσαλονίκη συνέβαλε και στην ίδρυση του εκεί Παραρτήματος του Λυκείου. Μαζί με την Άννα Τριανταφυλλίδου μάλιστα, που καταγόταν από τις Σέρρες είχαν ιδιαίτερη ευαισθησία για τον Μακεδονικό Αγώνα, κάτι που αντανακλάται στα κείμενα που δημοσίευαν στην «Παιδική Ζωή».

Η Μαρία Μομφεράτου όμως υπήρξε και στενή συνεργάτης της Καλλιρρόης Παρέν ενώ την προεδρία του Λυκείου των Ελληνίδων ανέλαβε το 1958 διαδεχόμενη την Άννα Τριανταφυλλίδου.

«Για μας της ‘Λυκειάδες’ αυτά τα δύο ονόματα αποτελούν κομμάτι της ιστορίας -μας- καθώς και οι δύο είχαν διατελέσει πρόεδροι του Λυκείου των Ελληνίδων…», όπως σημειώνει στον πρόλογό της η Κατερίνα Δασκαλάκη, ειδική γραμματέας του σωματείου.

Η ίδια μάλιστα θυμάται και την πρώτη γνωριμία της με το περιοδικό, με ιδιαίτερη νοσταλγία. Όπως λέει: «Η ‘Παιδική Ζωή’ δεν ήταν δική μου, ήταν της μητέρας μου. Δεν μπορώ να θυμηθώ πότε πρωτοσυναντήθηκα μαζί της, πότε την οικειοποιήθηκα, πότε έγινε αχώριστη, καθημερινή, συναρπαστική συντροφιά μου , σε ποιο ακριβώς καλοκαίρι των παιδικών μου χρόνων. Αλλά η εικόνα διατηρείται πολύ καθαρή στο μυαλό μου, παρ΄ όλες τις πολλές δεκαετίες που έχουν μεσολαβήσει: ζεστά σχεδόν αποχαυνωτικά μεσημέρια στη βεράντα ενός παλιού κηφισιώτικου σπιτιού, με τα τζιτζίκια να παλαβώνουν, τις γάτες εξουθενωμένες να κοιμούνται σε πεζούλια και σκαλιά, τα σκυλιά να λουφάζουν, το σπίτι ολόκληρο να βουλιάζει, λες σε βαριά νωχελική σιωπή…».

Να σημειωθεί, ότι στο τέλος του κειμένου δημοσιεύεται γλωσσάρι, ενώ μέσα από τις υποσημειώσεις αναδεικνύονται πρόσωπα και ιστορικά γεγονότα της Επανάστασης.

Διαβάστε επίσης:

Τερψιχόρη Αγγελοπούλου: Το 1821 στη δημοπρασία Bonhams στο Παρίσι

Εγκαίνια: Τα «Αντίδωρα» του 1821 στο Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού

Ίδρυμα Κωστόπουλου: Πίσω από την Επανάσταση με τις Διαδρομές 1821