Η βιομηχανία της μόδας έχει ένα από τα πιο μεγάλα και ζημιογόνα περιβαλλοντικά αποτυπώματα, σε σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη βιομηχανία στον κόσμο, παρόλο που είναι σχεδόν αδύνατο να μετρηθεί και να καταγραφεί ο πραγματικός αντίκτυπός της. Ωστόσο, σύμφωνα με μια έκθεση του 2018, που δημοσιεύθηκε από την Οικονομική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη, η βιομηχανία ενδυμάτων παράγει το 20% των παγκόσμιων αποβλήτων και το 10% των παγκόσμιων εκπομπών άνθρακα, ενώ το 85% των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων – 21 δισ. έτος – στέλνονται σε χώρους υγειονομικής ταφής. Οι καταναλωτές αγοράζουν περισσότερα ρούχα και τα χρησιμοποιούν για τον μισό χρόνο απ’ότι θα μπορούσαν, λόγω των εταιρειών fast fashion, του marketing και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Και ενώ τα έσοδα αυξάνονται, όταν οι καταναλωτές αγοράζουν περισσότερα ρούχα, υπάρχουν στοιχεία, που αποδεικνύουν, ότι η εφαρμογή βιώσιμων πρακτικών μπορεί στην πραγματικότητα να προκαλέσει αύξηση κερδών. Η πιο αποτελεσματική κατανομή των πόρων, η δημιουργία καλύτερων συνθηκών εργασίας και η χρήση βιώσιμων υλικών θα μπορούσε να αυξήσει τα περιθώρια κέρδους κατά 1-2% μέχρι το 2030, σύμφωνα με μια έκθεση του 2017 που δημοσιεύθηκε από την Global Fashion Agenda και την Boston Consulting Group.
Αλλά πώς μπορεί να βελτιωθεί η βιομηχανία συνολικά; Σύμφωνα με συζητήσεις και έρευνες αρμόδιων οργανισμών, η λύση βρίσκεται στις βιοτεχνολογίες, τις βιώσιμες συσκευασίες, τον αέρα, το κλίμα και την κυκλική οικονομία, το οικονομικό μοντέλο που βασίζεται, μεταξύ άλλων, στη χρηματοδοτική μίσθωση, επαναχρησιμοποίηση, επισκευή και ανακύκλωση. Όσον αφορά τα βιοτεχνολογικά υφάσματα – τα οποία, σύμφωνα με μερικούς, έχουν ελαφρύτερο περιβαλλοντικό αντίκτυπο από τα φυσικά υφάσματα – οι προκλήσεις έρχονται σταδιακά. Πώς μπορούν, για παράδειγμα, να υποκαταστήσουν εύκολα τα δέρματα; Ο κλάδος στηρίζεται πραγματικά σε 10 υφάσματα, πολλά από τα οποία αναπτύχθηκαν πριν από εκατοντάδες χρόνια. Πώς θα μπορούσαν αυτά να αντικατασταθούν;
Προκειμένου να ανταποκριθούν όσο γρήγορα απαιτεί η βιομηχανία της μόδας, οι εταιρείες, που αναπτύσσουν βιοτεχνολογικά υλικά – από βιοαποικοδομήσιμα υλικά μέχρι εργαστηριακά δέρματα και συνθετικά διαμάντια – ξόδεψαν εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια για να ικανοποιήσουν τη ζήτηση της βιομηχανίας, παρότι η καταναλωτική ζήτηση είναι σήμερα ελάχιστη. Ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος αυτών των υλικών, που έχει κατασκευάσει ο άνθρωπος, είναι ένα άλλο θέμα που απασχολεί. Καθώς αυτές οι εταιρείες δημιουργούν νέα είδη υφασμάτων είναι πολύ σημαντικό να εκτιμηθεί προσεκτικά κατά πόσο οι εναλλακτικές αυτές λύσεις είναι πράγματι λιγότερο επιβλαβείς από τα πρωτότυπα.
Ο καθαρισμός του αέρα – τόσο στα εργοστάσια όσο και στα καταστήματα λιανικής – είναι ένας μόνο τρόπος, που οι μάρκες μπορούν σχεδόν να μειώσουν άμεσα το αποτύπωμα τους (εταιρείες τεχνολογίας όπως η Airlab το καθιστούν δυνατό). Πολλά brands αναζητούν, επίσης, τρόπους για τη μείωση των αποβλήτων τους, χρησιμοποιώντας βιώσιμες, βιοδιασπώμενες συσκευασίες – κατασκευασμένες από συστατικά όπως ζαχαροκάλαμο – και ανακυκλώσιμα υλικά, όπως τα υφάσματα από ανακυκλωμένο πλαστικό. Αλλά είναι σημαντικό να προχωρήσουμε ένα βήμα πιο πέρα από αυτό, εντοπίζοντας στιγμές στην αλυσίδα εφοδιασμού, όπου είναι δυνατό, βιώσιμο και οικονομικό να χρησιμοποιούνται λιγότερα υλικά.
Σε επίπεδο σχεδιασμού, διάφορα 3D εργαλεία επιτρέπουν στους δημιουργούς να παράξουν εικονικά δείγματα. «Τα χρήματα που ξοδεύει η βιομηχανία στα δείγματα είναι πάρα πολλά. Εάν μπορούμε να αρχίσουμε να σχεδιάζουμε εικονικά, μπορούμε να σώσουμε ανθρώπους από το να ταξιδεύουν σε όλο τον κόσμο, αναζητώντας τα κατάλληλα δείγματα. Σκεφτείτε τι απίστευτο αντίκτυπο θα μπορούσαμε να κάνουμε» είχε προτείνει ένας ομιλητής σε ένα συνέδριο με θέμα τη βιωσιμότητα στη μόδα.
Για να προχωρήσουμε μπροστά, η μόδα πρέπει επίσης να υιοθετήσει την ιδέα της κυκλικότητας. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει τη δημιουργία προγραμμάτων επιστροφής συγκεκριμένων σημάτων ή τη συνεργασία με ιστοσελίδας μεταπώλησης, παραδείγματος χάριν το TheRealReal, όπως έκανε η Stella McCartney. Οι πελάτες, που επέστρεφαν ένα προϊόν Stella McCartney στο RealReal το 2019, λάμβαναν πίστωση 100 δολαρίων για να τα ξοδέψουν σε οποιοδήποτε κατάστημα της πολυτελούς μάρκας.
Φυσικά, προγράμματα όπως αυτά απαιτούν τη συμμετοχή των καταναλωτών. «Πώς μπορούμε να πείσουμε έναν καταναλωτή να χρησιμοποιεί τα ρούχα υπεύθυνα;» ρώτησε ένας συμμετέχων στο συνέδριο, που προαναφέρθηκε. Μερικοί πιστεύουν πως η επόμενη γενιά θα περιμένει τέτοιες βιώσιμες πρακτικές από πολυτελή brands.
«Δεν μπορούμε να υποτιμήσουμε τον ρόλο της κυβέρνησης και των κανονισμών σε όλα αυτά» συμπλήρωσε ένας συμμετέχων. «Εάν βασιζόμαστε μόνο σε επιλεγμένους παίκτες, δεν θα φτάσουμε ποτέ στο επιθυμητό σημείο. Έχουμε βρεί ότι υπάρχουν λίγοι άνθρωποι που θέλουν να κάνουν το σωστό. Διαπιστώνουμε ότι οι περισσότερες εταιρείες κάνουν το σωστό μόνο όταν πρέπει.»
Καθώς οι καταναλωτές έχουν όλο και μεγαλύτερη επίγνωση του περιβαλλοντικού κόστους παραγωγής τεράστιων ποσοτήτων, μερικοί διαμορφώνουν πιο βιώσιμες συνήθειες. Το μόνο σίγουρο είναι πως αργά ή γρήγορα, η βιομηχανία της μόδας, θα κληθεί να προσαρμοστεί στα νέα αυτά δεδομένα και να εκμεταλλευτεί τις νέες δυνατότητες που της παρέχει η τεχνολογία.