Διχασμός για την άρση των πατεντών εμβολίων – Ποιες χώρες λένε «όχι», ποιοι την υποστηρίζουν

Από την μια, η λογική της απελευθέρωσης των πατεντών, η οποία θα οδηγήσει σε μείωση των τιμών και θα δώσει θεωρητικά τη δυνατότητα παραγωγής των εμβολίων και από άλλες φαρμακευτικές εταιρείες σε όλο τον κόσμο. Από την άλλη, η λογική της αύξησης της παραγωγή από τα ήδη εξιδεικευμένα εργοστάσια με τα οποία συνεργάζονται οι εταιρίες που εφηύραν τα εμβόλια, προστατεύοντας την δυνατότητα έρευνας και την καινοτομία, ειδικά σε μια περίοδο περιορισμένων πρώτων υλών λόγω των πολύμηνων περιοριστικών μέτρων και της τεράστιας ζήτησης.

Πάντως, και τα δύο «στρατόπεδα» αντιλαμβάνονται πως, πέρα από το ηθικό ζήτημα, χωρίς εκτεταμένους εμβολιασμούς στο σύνολο του πληθυσμού τη Γης όσο το δυνατόν πιο γρήγορα  ο κίνδυνος αναζωπύρωσης της πανδημίας και πιθανής εμφάνισης νέων μεταλλάξεων δεν γίνεται να εξαφανιστεί.

Το ζήτημα θα απασχολήσει την Σύνοδο Κορυφής των ηγετών της ΕΕ στο Πόρτο, την ώρα που η Κομισιόν δήλωσε έτοιμη να «συζητήσει» τις προτάσεις του Αμερικανού προέδρου Μπάιντεν.

Ήδη η Γαλλία έχει εκφραστεί υπέρ της άρση των πατεντών, με τον Μακρόν να δηλώνει πάντως πως αντιλαμβάνεται πως δεν υπάρχει η δυνατότητα για άμεση μεταφορά της παραγωγής εμβολίων mRNA, όταν δεν υπάρχει η απαραίτητη τεχνολογία διαθέσιμη αλλού. Υπέρ της πρότασης για άρση των πατεντών τάχθηκε και ο Βλαντιμίρ Πούτιν, με τη Ρωσία να έχει ήδη συνάψει μια σειρά από συμφωνίες με αρκετές χώρες για την παράδοση των εμβολίων της.

Ωστόσο, σύντομα φάνηκαν και οι πρώτες αντιδράσεις. Η Βρετανία, η οποία τάσσεται υπέρ τη διατήρησης των πατεντών αρκέστηκε να δηλώσει πως είναι ανοιχτή στη συζήτηση με τις ΗΠΑ και τον Διεθνή Οργανισμό Εμπορίου για την αύξηση της παραγωγής και των παραδόσων στις υπόλοιπες χώρες (μέσω του μηχανισμού COVAX). Από την πλευρά της κατηγορηματική ήταν η άρνηση της Γερμανίας στην άρση των πατεντών, καθώς θεωρεί πως «η προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας είναι πηγή καινοτομίας και έτσι πρέπει να παραμείνει στο μέλλον».

Επιφυλακτική εμφανίστηκε και η Ελβετία, έδρα μεγάλων φαρμακευτικών κολοσσών, δηλώνοντας πως η πρόταση Μπάιντεν περιέχει πολλά «αναπάντητα ερωτήματα».

Αρνητική στην άρση των πατεντών είναι και η θέση των φαρμακοβιομηχανιών, ειδικά γύρω από τη δυνατότητα διαμοιρασμού της παραγωγής των εμβολίων mRNA, καθώς τονίζουν πως θα δημιουργούσε περισσότερα προβλήματα από όσα θα έλυνε.

Σύμφωνα με την BioNTech και τον Άλμπερτ Μπουρλά της Pfizer, η πρόταση για άρση των πατεντών είναι «κενή υπόσχεση», που δεν θα μπορούσε να φέρει κάποιο αποτέλεσμα. Όπως επισημαίνουν, η τεχνολογία παραγωγής εμβολίων mRNA θα χρειαζόταν μεγάλο χρονικό διάστημα και πολλούς πόρους για να μπορέσει να μεταφερθεί σε μονάδες πέρα από τις εξειδικευμένες. Ο μεγαλύτερος ωστόσο κίνδυνος στην παρούσα φάση, σύμφωνα με τον Άλμπερτ Μπουρλά, θα είχε να κάνει με την ήδη προβληματική τροφοδοσία με πρώτες ύλες. Μια συμφόρεση στον ανεφοδιασμό θα μπορούσε να οδηγήσει σε πισωγύρισμα στην παραγωγή εμβολίων, επιστρέφοντας στην κατάσταση που επικρατούσε τους πρώτους μήνες του έτους.

Πλέον, αναζητείται μια χρυσή τομή που θα επιτρέψει την αύξηση της παραγωγής και της άμεσης διάθεση των εμβολίων στο σύνολο των χωρών του κόσμου.