Εδώ και αιώνες, οι γυναίκες θεωρούνται ανίκανες να σχηματίσουν «πραγματικές» φιλίες. Θεωρούνται πιο επιφανειακές από τους άνδρες. «Θέλει η μία να ”βγάλει το μάτι” της άλλης», έχουν πει πολλοί.
Το 1851, ο Γερμανός φιλόσοφος Άρτουρ Σοπενχάουερ έγραψε στο Δοκίμιο για τις Γυναίκες πως όταν δύο άνδρες γνωρίζονται, κυριαρχεί η αδιαφορία. Στην περίπτωση των γυναικών, αντίθετα, το συναίσθημα περιγράφεται ως «εχθρικό».
Ο Αμερικανός Γουίλιαμ Ράουνσεβιλ Άλγκερ έγραψε, το 1868, στο έργο του Οι Φιλίες των Γυναικών, ότι «Συχνά ξαφνιαζόμουν από το μικρό αριθμό των καταγεγραμμένων παραδειγμάτων του συναισθήματος μεταξύ γυναικών (…) και από το πόσο κοινή ήταν η πεποίθηση πως ισχυρά, φυσικά εμπόδια κάνουν τη μεταξύ τους φιλία μία συγκριτικά αδύναμη και σπάνια εμπειρία».
Πολλές φορές, οι γυναικείες φιλίες χαρακτηρίστηκαν επικίνδυνες. Θεωρήθηκαν ακόμη κι αιτίες εγκληματικών πράξεων. Ο Τσεζάρε Λομπόρσο, εγκληματολόγος του 19ου αιώνα, έγραψε στο Criminal Woman, the Prostitute and the Normal Woman (Η εγκληματίας, η ιερόδουλη και η κανονική γυναίκα) πως «εξαιτίας της βαθιάς αντιπάθειας που τρέφουν η μία για την άλλη, επιφανειακά ζητήματα εξελίσσονται σε μίσος. Και εξαιτίας της ευερέθιστης φύσης των γυναικών, αυτά τα περιστατικά γρήγορα αγγίζουν την αναίδεια και την επίθεση (…). Οι γυναίκες υψηλής κοινωνικής θέσης κάνουν το ίδιο, αλλά με πιο εκλεπτυσμένες προσβολές που δεν φτάνουν στο δικαστήριο».
Είναι ζήτημα βιολογίας;
Ακόμη και σήμερα, στο 2021, δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν αδύνατη τη φιλία μεταξύ γυναικών, καθώς αντιμετωπίζουν η μία την άλλη ως πιθανή ερωτική αντίζηλο. Κάποιοι, στο παρελθόν, προσπάθησαν να υποστηρίξουν πως πρόκειται για βιολογικό χαρακτηριστικό – κατάλοιπο από την εποχή που η στήριξη των ανδρών ήταν απαραίτητη για την επιβίωση της σωματικά πιο αδύναμης γυναίκας.
Ο Λομπόρσο, συγκεκριμένα, θέλησε να εξηγήσει τη δαρβινική του άποψη για το ζήτημα. Υποστήριξε ότι ο ανταγωνισμός για «πόρους» γεννούσε σε κάθε θηλυκό, «άνθρωπο ή ζώο» έμφυτο μίσος απέναντι στο ίδιο του το φύλο. Φυσικά, όλα αυτά παραμένουν αναπόδεικτα – άσκησαν, όμως, τεράστια επιρροή.
Το 19ο αιώνα, για τον παραπάνω λόγο, οι γυναίκες υπέφεραν. Η πορνεία θεωρούταν γυναικείο αμάρτημα και οι ιερόδουλες «εκδικητικές» απέναντι σε κάθε μη συνάδελφό τους. Κατηγορούνταν διαρκώς πως ήθελαν «να ρίξουν στο επίπεδό τους» τις «ηθικές» κυρίες. Αυτή η αντίληψη ήταν βαθιά ριζωμένη στην κοινωνία της εποχής, με τη συγγραφέα Άγκνες Μωντ Ρόιντεν, να αναφέρει το αίσθημα «της αλεπούς που έχασε την ουρά ης και ήθελε να κόψει τις ουρές όλων των άλλων».
Οι «ηθικές» γυναίκες, από την άλλη, που έχαιραν κοινωνικού σεβασμού, κατηγορούνταν για τη διαιώνιση των στερεοτύπων και την υποτίμηση των «έκπτωτων». Για το δημοσιογράφο Τζον Στάνλεϊ Τζέιμς, «μόνο οι γυναίκες» – ποτέ οι άνδρες – «πετούν πέτρες στην αδελφή τους που έσφαλε».
Αυτή η άποψη επικρατεί ως τώρα. Ακόμη και γυναίκες, όπως η τηλεοπτική παραγωγός και συγγραφέας Σαμάνθα Μπρικ, πιστεύουν πως φταίει το φύλο τους και όχι η πατριαρχική δομή της κοινωνίας για την αντικειμενοποίηση και την υποτίμηση των ελκυστικών γυναικών, ιδιαίτερα εκείνων που αισθάνονται άνετα με τη σεξουαλικότητά τους.
Στον επαγγελματικό τομέα
Μπορεί οι γυναίκες να είναι πλέον οικονομικά ανεξάρτητες, όμως υποτιμώνται διαρκώς. Αν αυτό δεν είναι εμφανές σε προσωπικό επίπεδο, δεν μπορούμε να το αγνοήσουμε στον επαγγελματικό τομέα.
Οι διευθύντριες θεωρούνται αυστηρότερες απέναντι στις αποτελεσματικές εργαζόμενες, βλέποντας μία πιθανή αντίπαλο στο πρόσωπό τους. Φοβούνται πως θα χάσουν τη θέση τους. Ισχύει, όμως, κάτι τέτοιο;
Έρευνα του 2011 κατέληξε στο συμπέρασμα πως οι κατηγορίες για τη συμπεριφορά της «Βασίλισσας Μέλισσας» ήταν απόρροια της υψηλά ιστάμενης θέσης ορισμένων γυναικών. Η ανταγωνιστικότητα θεωρούταν μειονέκτημα και γινόταν συνώνυμο του αυταρχισμού μόνο στη δική τους περίπτωση. Για τους άνδρες, αντίθετα, ήταν σημαντικό προσόν.
Και πάλι, αυτό δεν είναι καινούργιο.
Στη μαύρη αγορά του 19ου αιώνα, οι ιδιοκτήτριες οίκων ανοχής περιγράφονταν ως κακές, γεμάτες ζήλια για τις νέες και όμορφες ιερόδουλες, ενώ κατηγορήθηκαν πολλές φορές για κατάχρηση εξουσίας. Φυσικά, και στον κόσμο των επιχειρήσεων η κατάσταση ήταν η ΄διια. Η ακτιβίστρια Έλεν Καμπελ, έγραψε το 1900 στο βιβλίο της με τίτλο Prisoners of Poverty (Αιχμάλωτοι της Φτώχειας) για έρευνα σχετική με τους εργάτες βιομηχανικών μονάδων. «Οι γυναίκες όχι μόνο είναι γεμάτες απληστία και πιο πονηρές από το χειρότερο άνδρα εργάτη, αλλά οργανώνουν ιδιοφυείς απάτες».
Και ο μύθος συνεχίζεται
Είτε σε προσωπικό, είτε σε επαγγελματικό επίπεδο, οι γυναίκες δε στηρίζουν πάντα η μία την άλλη. Αυτό, όμως, ισχύει και για τους άνδρες. Έχουμε μάθει να κατηγορούμε μόνο το ένα φύλο για απληστία, για διακρίσεις, για κακία και ζήλεια. Από νωρίς, ακούμε ιστορίες για μεγάλες έχθρες, γεμάτες στερεότυπα που καταρρίπτονται το ένα μετά το άλλο.
Η πατριαρχική κοινωνία στην οποία ζούμε, στρέφει την προσοχή μας μακριά από τις έμφυλες διακρίσεις και τις πραγματικές δυσκολίες που βιώνει μία γυναίκα – όπως η σωματική κακοποίηση που δέχεται από άνδρες, τις γυναικοκτονίες που διαδέχονται η μία την άλλη, το μισθολογικό χάσμα.
Ο δημοσιογράφος Χένρι Μένκεν είπε κάποτε πως ο ορισμός του μισογύνη είναι ένας άνδρας που μισεί τις γυναίκες όσο εκείνες μισούν η μία την άλλη. Λέγοντας, όμως, πως μισούν τόσο η μία την άλλη, δίνουμε άδεια στους άνδρες να τις μισήσουν ακόμη περισσότερο.
Διαβάστε επίσης:
#ChooseToChallenge: Πώς μπορείτε να καταρρίψετε τα έμφυλα στερεότυπα στο χώρο εργασίας
Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν: Oι γυναίκες απαντούν στα στερεότυπα ακολουθώντας το δικό τους δρόμο
5 θαρραλέες γυναίκες που κατέρριψαν τα στερεότυπα της εποχής τους
Ακολουθήστε το Portraits στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση