Είναι δυνατόν; Κι όμως. Ένα στα οκτώ μουσεία παγκοσμίως δεν θα ξανανοίξει μετά το lockdown δηλώνοντας μάλιστα ότι θα κλείσουν δια παντός.
Αυτά λέει η έκθεση της UNESCO για τις συνέπειες της πανδημίας στα μουσεία όλου του κόσμου, ενώ τις ίδιες αναφορές έχει και το ICOM (Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων). Μια κατάσταση δηλαδή, εξαιρετικά ανησυχητική για τον πολιτισμό, που συνεπάγεται επίσης των απώλεια χιλιάδων θέσεων εργασίας και γενικότερα την απώλεια εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ.
Για το λόγο αυτό άλλωστε ο πρόεδρος του ICOM, Suay Aksoy καλεί τις κυβερνήσεις όλων των χωρών να λάβουν επείγοντα μέτρα για την αντιμετώπιση της κατάστασης, ενώ ο βοηθός γενικός διευθυντής πολιτισμού της UNESCO, Ερνέστο Οτόνε δηλώνει την μεγάλη ανησυχία του οργανισμού για την κρίση.
Όπως αναφέρεται από την UNESCO περί τα 85.000 μουσειακά ιδρύματα, δηλαδή περί το 90% όλων των μουσείων παγκοσμίως αναγκάστηκαν να κλείσουν προσωρινά, λόγω του κορωνοϊού. Αλλά οι μετρήσεις του ICOM έδειξαν, ότι σε ένα δείγμα 1.600 διεθνών μουσείων, που ερωτήθηκαν σχετικά, το 13 % απάντησαν ότι θα κλείσουν μόνιμα. Ένα άλλο 19,2% επίσης, δήλωσε, ότι δεν ήταν καθόλου σίγουροι, ότι θα μπορούσαν να συνεχίσουν τη λειτουργία τους…
Σύμφωνα με μετρήσεις για τις ΗΠΑ εξάλλου, προβλέπεται ότι το 30% των μουσείων ενδέχεται να αναγκαστεί να κλείσει μόνιμα. Αλλά οι απογοητευτικές ειδήσεις συνεχίζονται: Γιατί και αυτά τα μουσεία, που θα παραμείνουν ανοιχτά, θα έχουν ασφαλώς πολύ λιγότερους υπαλλήλους, αφού όπως δηλώνουν, θα μειώσουν το προσωπικό τους κατά 30%.
Ήδη άλλωστε, το 20% των εργαζομένων σε μουσεία έχουν χάσει τις δουλειές τους ενώ μόνον 7,3% του προσωπικού συνέχισε να εργάζεται μέσα στο lockdown. Σύμφωνα με το ICOM εξάλλου, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, σχεδόν το 83%, των μουσείων προβλέπουν μείωση του προϋπολογισμού τους.
«Τα μουσεία δεν μπορούν να επιβιώσουν μόνα τους, χωρίς την υποστήριξη του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα», όπως είπε σε ανακοίνωσή του ο πρόεδρος του ICOM, Suay Aksoy.
Προσθέτοντας πως «Είναι επιτακτική ανάγκη να συγκεντρωθούν χρήματα σε ταμεία έκτακτης ανάγκης και να θεσπιστούν πολιτικές για την προστασία των εργαζομένων».
Να σημειωθεί, ότι τα μουσεία αναπτύχθηκαν πολύ κατά την τελευταία δεκαετία, με τον αριθμό τους να αυξάνεται από το 2012, κατά 60% σύμφωνα με τα στοιχεία της UNESCO. Όμως τα ιδρύματα αντιμετωπίζουν τώρα ένα επισφαλές μέλλον, ανεξάρτητα από το μέγεθος, το εύρος και το αντικείμενό τους.
Έτσι περισσότερο από το 40% των μουσείων που ρωτήθηκαν από τον ICOM προβλέπουν, ότι θα χάσουν κάποια δημόσια χρηματοδότηση λόγω της αδυναμίας της διεθνούς οικονομίας. Ενώ το 43% ανέφερε, ότι θα χάσουν και ιδιωτική χρηματοδότηση. Την μεγαλύτερη ζημιά πάντως υπέστησαν, όπως λέει πάντα η UNESCO, τα μουσεία της Αφρικής και των λεγόμενων αναπτυσσόμενων κρατών, τα οποία ωστόσο αποτελούν μόλις το 1,5% του παγκόσμιου συνόλου.
Μάλιστα ενώ τα περισσότερα μουσεία σε άλλα μέρη του κόσμου στράφηκαν στο διαδίκτυο, προκειμένου να κρατήσουν κοντά τους το κοινό τους, σ΄ αυτές τις περιοχές ήταν αδύνατο να συμβεί κάτι τέτοιο. Έτσι μόνο το 5% των ιδρυμάτων σε αυτές τις περιοχές ήταν σε θέση να ανταποκριθεί στην πρόκληση.
Μην ξεχνάμε άλλωστε, ότι σύμφωνα με τον ΟΗΕ σχεδόν ο μισός πληθυσμός παγκοσμίως δεν έχει πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Κι όσον αφορά τα έσοδα που χάθηκαν και εξακολουθούν ακόμη να χάνονται, μία έρευνα του Δικτύου Οργανισμών Ευρωπαϊκών Μουσείων είναι αποκαλυπτική: Μόνον στο Άμστερνταμ και μόνον για δύο μουσεία, το Rijksmuseum με τις εκπληκτικές συλλογές των σπουδαίων Ολλανδών ζωγράφων και το πρωτοπόρο στη σύγχρονη τέχνη Stedelijk, έχουν χάσει έως και 2,5 εκατομμύρια ευρώ το μήνα.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες εξάλλου μία αντίστοιχη έρευνα έδειξε, ότι τα αμερικανικά ιδρύματα είχαν ήδη χάσει συνολικά 4,5 δισεκατομμύρια δολάρια ως τις αρχές Απριλίου! Η πρόβλεψη εξάλλου γενικά για τα πολιτιστικά ιδρύματα των ΗΠΑ μιλάει για απώλειες 6,8 δισεκατομμύρια δολαρίων ετησίως.
Και στην Ελλάδα;
Ο συντριπτικός αριθμός των ελληνικών μουσείων ανήκουν στο δημόσιο και ως εκ τούτου βασίζουν τη λειτουργία τους στην κρατική επιδότηση. Η οποία επί του παρόντος δεν φαίνεται να αλλάζει. Όσον αφορά τις προφανείς απώλειες, οι οποίες προβλέπεται να συνεχισθούν και μετά την επανέναρξη της λειτουργίας τους, από τις 15 Ιουνίου, δεν έχουν ακόμη καταμετρηθεί, τουλάχιστον για τους μήνες του lockdown. Το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων που εισπράττει τα έσοδα από τα εισιτήρια, θα μπορούσε ωστόσο να τις κάνει.
Όσο για τα ιδιωτικά μουσεία, ακόμη και αυτά που είναι Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου όπως το Μουσείο Ακρόπολης ήδη αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα, που καλείται το καθένα να αντιμετωπίσει μόνο του. Άγνωστο εξάλλου και αν η λαίλαπα του οριστικού κλεισίματος μουσείων θα παρασύρει και μικρά ιδιωτικά, ελληνικά μουσεία και πόσα. ΄Ολοι πάντως στρέφονται ήδη προς το κράτος για ενίσχυση, προκειμένου να συνεχίσουν την λειτουργία τους.
