«Να βεβαιωθείς πως θα είσαι η πρώτη γυναίκα σε κάτι», είχε πει ένας συντάκτης στη φωτογράφο Ντικ Σαπέλ όταν ξέσπασε ο Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος. Εκείνη, ακολουθώντας τη συμβουλή του, βρέθηκε σε ένα σκάφος του Ναυτικού κατά τη διάρκεια της μάχης της Οκινάουα, το 1945, παρότι απαγορευόταν στις δημοσιογράφους να παρευρίσκονται σε πεδία μάχης. Έχασε προσωρινά το στρατιωτικό της πάσο, όμως το όνομά της έκανε το γύρο του κόσμου κι έμεινε στην ιστορία ως ατρόμητη πολεμική ανταποκρίτρια.
«Δεν υπάρχει κανένας λόγος που μία γυναίκα δεν μπορεί να πάει σε μέρη που οι άνδρες μπορούν, κι ακόμη παραπέρα», είπε το 1920 η εξερευνήτρια Χάριετ Τσάλμερς Άνταμς. «Αν αγαπά τα ταξίδια, αν αγαπά το άγνωστο, το μυστηριώδες, το χαμένο, τίποτα δεν είναι αρκετό για να την κρατήσει στο σπίτι.»
Κι όμως, τα περιοδικά σπάνια ανέφεραν τα ονόματά τους. Τις επισκίαζαν οι διάσημοι σύζυγοί τους. Όταν ο αρχαιολόγος Μάθιου Στέρλινγκ βρισκόταν στα πρωτοσέλιδα για τις ανακαλύψεις του, η γυναίκα του, Μάριον, που τον βοήθησε σε όλες τις ανασκαφές, ήταν άφαντη. Ένα μόνο άρθρο γράφτηκε για εκείνη. «Έλεος, έλεος, έλεος!», έγραψε στο ημερολόγιό της η Αν Μόροου Λίντμπεργκ το 1933, για τη ζωή της πλάι στον πιλότο Τσαρλς. Ήταν η πρώτη Αμερικανίδα με δίπλωμα αεροπόρου, είχε βραβευθεί για της πτητικές της ικανότητες, κι όμως, κανείς δεν ενδιαφερόταν. «Βαρέθηκα να είμαι η υπηρέτρια του κυριου».
Άλλες, υποτιμούνταν από τους συγχρόνους τους. Όταν η γεωγράφος Μαρί Θαρπ απέδειξε τη θεωρία της για τις τεκτονικές πλάκες στις αρχές της δεκαετίας του ’50, ένας συνάδελφός της αποκάλεσε τα λόγια της «κοριτσίστικη φλυαρία».
Οι παρακάτω γυναίκες γνώρισαν μέρη κι ανθρώπους που, ίσως, δεν μπορούμε καν να φανταστούμε. Τα ονόματά τους, όμως, «χάθηκαν» στο πέρασμα του χρόνου.
Μαρία Μίτσελ (1818 – 1889)
Ο πρώτος άνθρωπος που ανακάλυψε κομήτη χρησιμοποιώντας τηλεσκόπιο – Η πρώτη γυναίκα που εργάστηκε ως επαγγελματίας αστρονόμος στις ΗΠΑ
Το 19ο αιώνα, οι κάτοικοι της Μασαχουσέτης χρησιμοποιούσαν τα τηλεσκόπιά τους για να κοιτούν τη θάλασσα, περιμένοντας την επιστροφή των φαλαινοθηρικών . Η Μαρία Μίτσελ έστρεφε το δικό της στον ουρανό, αντί για τον ορίζοντα. Βοηθούσε τον ερασιτέχνη αστρονόμο πατέρα της να ολοκληρώσει σύνθετους υπολογισμούς ώστε να προσεγγίσει τις ημερομηνίες των εκλείψεων και τις κινήσεις των αστεριών.
Την 1η Οκτωβρίου 1847 και ώρα 22:30, η 29χρονη τότε Μαρία βρισκόταν στην οροφή της Τράπεζας του Ειρηνικού, όπου ο πατέρας της είχε στήσει το παρατηρητήριό του. Κοιτώντας τον ουρανό, παρατήρησε κάτι που έλειπε από τον αστρονομικό της χάρτη: Έναν κομήτη.
Δεκαέξι χρόνια πριν, ο Βασιλιάς Φρεδερίκος ΣΤ’ της Δανίας απένειμε χρυσό μετάλλιο στον πρώτο άνθρωπο που έκανε παρόμοια ανακάλυψη. Η Μίτσελ, διεκδίκησε το δικό της βραβείο. Όχι απλώς το κατέκτησε, αλλά χάρη στην παρατήρησή της έγινε η πρώτη επαγγελματίας αστρονόμος των ΗΠΑ. Την ίδια χρονιά, κατέκτησε μία ακόμη πρωτιά: εκείνη της πρώτης γυναίκας στην Ακαδημία των Επιστημών και των Τεχνών. Αργότερα, έδωσε τεράστια μάχη στον αγώνα για την ψήφο και τη χειραφέτηση της γυναίκας, μαζί με την αναγνώριση των «αόρατων» επιστημόνων που έμεναν πίσω λόγω του φύλου τους.
Χάριετ Τσάλμερς Άνταμς (1875 – 1937)
Η πρώτη δημοσιογράφος που επισκέφθηκε το γαλλικά χαρακώματα κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου – πρώτη Πρόεδρος της Ένωσης Γυναικών Γεωγράφων
Τη δεκαετία του 1880, καιρό πριν γίνει η μεγαλύτερη εξερευνήτρια της εποχής της, η 8χρονη Χάριετ Τσάλμερς ταξίδεψε έφιππη, μαζί με τον πατέρα της, στη Σιέρα Νεβάδα. Στα 24 της, παντρεύτηκε τον Φράνκλιν Πιρς Άνταμς κι έφυγε για τη Λατινική Αμερική. Το ζευγάρι διέσχισε 64 χιλιάδες χιλιόμετρα περπατώντας, με κανό, άλογο και τρένο. Όταν επέστρεψαν στις ΗΠΑ, σχεδόν τρία χρόνια μετά, έδωσε διάλεξη στο National Geographic και ξεκίνησε την τριακονταετή θητεία της ως εξωτερική συνεργάτιδα.
Η Άνταμς έκανε σκοπό ζωής το γύρο του κόσμου – ή, έστω, ενός μέρους του. Αποφάσισε να επισκεφθεί κάθε ισπανική αποικία και πραγματοποίησε τη διαδρομή του Χριστόφορου Κολόμβου από την Ευρώπη στις ΗΠΑ. Διέσχισε την Ασία και παρευρέθηκε στην τελετή στέψη του αυτοκράτορα της Αιθιοπίας Χαϊλέ Σελασιέ Α’. Όταν ξέσπασε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, έγινε η πρώτη δημοσιογράφος που είχε άδεια να φωτογραφίσει τα γαλλικά χαρακώματα κι έμεινε εκεί για μήνες.
Έγραψε 21 άρθρα για τις περιπέτειές της στο National Geographic – περισσότερα από κάθε άλλη γυναίκα της εποχής. Σ’ αυτά, κατέκρινε τόσο την αδικία που η ίδια βίωνε, όσο κι αυτήν που έβλεπε στους άλλους. «Πόσα υπέφεραν στο όνομα του σταυρού που δεσπόζει στο λόφο;», ανέφερε μετά την επίσκεψή της στο Περού.
Δεν εκπαιδεύτηκε επίσημα ως γεωγράφος, ούτε σπούδασε σε κάποιο Πανεπιστήμιο. Πήγε, όμως, σε μέρη άβατα για τις γυναίκες, σε οργανισμούς που τις υποτιμούσαν. Ήταν η τρίτη Αμερικανίδα που έγινε μέλος της Βασιλικής Ένωσης Γεωγράφων της Αγγλίας. Οι Νοεϋορκέζοι, όμως, οι ίδιοι της οι συντοπίτες, αγνοούσαν τα επιτεύγματά της.
«Οι άνδρες πάντα φοβούνταν πως κάποιες γυναίκες ίσως εισχωρούσαν στα άδυτα των συζητήσεων τους, που δεν τους επιτρέπουν καν να μπουν στους συλλόγους τους – πόσο μάλλον να παρευρεθούν σε κάποια από τις συνεδριάσεις και να φανούν πραγματικά χρήσιμες», είχε πει κάποτε.
Αν Μόροου Λίντμπεργκ (1906 – 2001)
Η πρώτη Αμερικανίδα που απέκτησε άδεια πιλότου – η πρώτη γυναίκα που βραβεύθηκε με μετάλλιο από το National Geographic
Το πρώτο ραντεβού της Αν Μόροου με τον Τσαρλς Λίνμπεργκ ήταν σε ένα αεροπλάνο πάνω από το Λονγκ Άιλαντ, το 1928. Εκείνος, είχε μόλις πραγματοποιήσει την πρώτη συνεχόμενη υπερατλαντική πτήση και ήταν ο διασημότερος άνδρας του κόσμου. Εκείνη, τρεις μήνες μετά το γάμο τους, πέταξε για πρώτη φορά μόνη. Το 1930, έγινε η πρώτη Αμερικανίδα που έλαβε δίπλωμα πιλότου.
Την ίδια χρονιά, ο Τσαρλς και η επτά μηνών έγκυος Αν, πέταξαν από το Λος Άντζελες στη Νέα Υόρκη μέσα σε 14 ώρες και 23 λεπτά, καταρρίπτοντας κάθε ρεκόρ. Έπειτα, πήγαν στην Ιαπωνία κι εκείνη έμεινε στην ιστορία για τις πτητικές της ικανότητες, αλλά και για το συγγραφικό της έργο. Όταν πια ολοκλήρωσε 64 χιλιάδες χιλιόμετρα στον αέρα, βραβεύθηκε από το National Geographic.
Τελικά, το βιβλίο της με τίτλο Gift From the Sea μετατράπηκε σε φεμινιστικό μανιφέστο και έγινε best seller.
Πέντε χρόνια μετά το θάνατο του Τσαρλς, το 1979, η Αν πήρε τη θέση της στο National Aviation Hall of Fame. Έζησε για 22 ακόμη χρόνια, γράφοντας διαρκώς.
Διαβάστε επίσης:
Σιριμάβο Μπανταρανάικε: Η πρώτη γυναίκα στον κόσμο που έγινε Πρωθυπουργός
Clare Hollingworth: H θρυλική ρεπόρτερ που πρώτη μετέδωσε την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου
Ακολουθήστε το Portraits στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση