O Teemu Lehtinen*, είναι Φιλανδός που ζει στην Ελλάδα από το 2007. Με αφορμή το άρθρο μας Η σεξιστική βιομηχανία των ΜΜΕ τοποθετήθηκε για το θέμα στα social media με ενδιαφέρουσες ιδέες και το #portraitsgr, του ζήτησε να τις καταγράψει σε ένα άρθρο. Ο τίτλος που επέλεξε είναι χαρακτηριστικός του πώς νιώθει ένας μη Έλληνας Ευρωπαίος πολίτης που ζει στην Ελλάδα όταν έρχεται αντιμέτωπος με την τόσο καλά ενσωματωμένη κουλτούρα της πατριαρχίας στην Ελληνική κοινωνία που εμείς οι ίδιοι μπορεί καν να μη αντιλαμβανόμαστε.
Είναι ντροπή!
Όταν προσκλήθηκα να μοιραστώ τις απόψεις μου για το πως βλέπω την ισότητα και ισονομία των φύλων στην Ελλάδα αμέσως δέχτηκα την πρόσκληση. Σύντομα όμως ανακάλυψα τη δυσκολία στην απόφαση μου να μοιραστώ τις σκέψεις μου. Δεν συνηθίζω να μιλώ δημόσια παρά μόνον αν έχω κάτι θετικό να πω. Δυστυχώς δεν μπορώ να πω κάτι θετικό για την ισότητα και την ισονομία των φύλλων στην Ελλάδα.
Στο τέλος όμως είπα ας αφήσω τις ευγένειες και ας πω την αλήθειά όσο σκληρή και αν είναι αυτή, διότι κανείς χρειάζεται κάποιες φορές να είναι σκληρός και ειλικρινής όταν η πραγματικότητα στη ζωή είναι σκληρή και δεν είναι αυτή που θα έπρεπε να είναι.
Είναι σκληρό να βλέπει κανείς δύο χρόνια μετά τη παγκόσμια καμπάνια #metoo_campaign να μην έχει αποκαλυφθεί ούτε μια περίπτωση σεξουαλικής παρενόχλησης στην Ελλάδα. Για αρκετό διάστημα προσπάθησα να προκαλέσω τις αντιδράσεις γνωστών δημοσιογράφων, καλλιτεχνίδων, αθλητριών, πολιτικών αναφορικά με αυτό το θέμα. Δεν υπήρξε η παραμικρή αντίδραση. Καμία απολύτως. Ο φόβος καλά κρατεί ακόμη εντός της κοινωνίας και την εξουσιάζει.
Δεν πρόκειται όμως δυστυχώς μόνο για φόβο. Στεναχωριέμαι όταν βλέπω και παρατηρώ το πόσο βαθιά ριζωμένη είναι πατριαρχία στην Ελληνική κοινωνία όπου οι γυναίκες κάθονται χωριστά από τους άντρες στο τραπέζι. Φαίνεται η θέση των γυναικών να είναι στη φροντίδα του νοικοκυριού. Αυτό είναι εμφανές αρκεί κανείς να δει τις στατιστικές του ΟΟΣΑ που αναφέρονται στην «απλήρωτη εργασία» (εργασίες νοικοκυριού) που κάνουν οι γυναίκες στην Ελλάδα σε αντιδιαστολή με τους άντρες. Κάθε μέρα μια Ελληνίδα αφιερώνει πάνω από τέσσερις ώρες εργασίας στο νοικοκυριό. Αντιστρόφως κάθε μέρα ένας Έλληνας αφιερώνει ακριβώς τον ίδιο χρόνο όσο διαρκεί ένας ποδοσφαιρικός αγώνας στο νοικοκυριό.
Η ανισότητα των φύλων επιδεικνύεται καθημερινά. Μετά το γεύμα ή το δείπνο οι άντρες πηγαίνουν στο σαλόνι ενώ οι γυναίκες καθαρίζουν τραπέζι, πλένουν πιάτα, προσφέρουν ποτό, αναψυκτικό, καφέδες και γλυκό στους άντρες. Οι άντρες δεν μπαίνουν καν στον κόπο να σηκωθούν να φέρουν το νερό τους μόνοι τους. Δείχνουν ως λιγότερο ικανοί από ότι οι γυναίκες. Μου φαίνεται παράξενη αυτή η παράδοση. Μου φαίνεται λάθος. Είναι λάθος!
Αυτή η κατανομή εργασίας μεταξύ αντρών και γυναικών παρατηρείται ακόμη και στις διαφημίσεις αλλά και στις τηλεοπτικές και κινηματογραφικές Ελληνικές παραγωγές. Οι παντρεμένες Ελληνίδες παρουσιάζονται στα διαφημιστικά σπότ και στα ΜΜΕ όμορφες, πιθανώς ελκυστικές ενώ βρίσκονται στη κουζίνα, φροντίζουν τα παιδιά, πλένουν τα πιάτα, βάζουν πλυντήριο. Όταν εμφανίζονται πολλές μαζί παρουσιάζονται να συμπεριφέρονται κοριτσίστικα, ανέμελα, μοιάζουν αβοήθητες ενώ οι σύζυγοι τους παρουσιάζονται ως μάτσο, να απολαμβάνουν αντρικές χαρές και να περνούν την ώρα τους παρέα με φίλους πίνοντας μπύρα και παρακολουθώντας ποδόσφαιρο.
Η στερεοτυπική πατριαρχική αφήγηση παρουσιάζει τις ελεύθερες Ελληνίδες να φορούν μίνι, τακούνια και make-up σαν να πήγαιναν στα μπουζούκια. Αυτές οι σέξι γυναίκες έχουν συνήθως βοηθητικούς, υποστηρικτικούς ρόλους, ενώ οι περισσότερο γεμάτοι, κοντοί και όχι τόσο εμφανίσιμοι και πολλές φορές άσχημοι άντρες έχουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο πρόγραμμα. Κατ’ αυτό τον τρόπο οι Ελληνίδες παρουσιάζονται στα ΜΜΕ να είναι όμορφες και να χαμογελούν ωραία χωρίς όμως να είναι πρωταγωνίστριες και χωρίς να έχουν τον πρώτο λόγο. Στην χειρότερη περίπτωση παρουσιάζονται ως γλάστρες όπως συνέβαινε τη δεκαετία του 80 στα κανάλια του Μπερλουσκόνι.
Είναι ντροπή.
Είναι πραγματικά ντροπή αυτό. Σε τι μπορεί να ελπίζει μια νεαρή κοπέλα κάτω από αυτές τις συνθήκες; Μεγαλώνει παρακολουθώντας τον πατέρα της να βοηθά και να ασχολείται κατά το ένα τέταρτο με το νοικοκυριό αφήνοντας όλες τις βαριές, χρονοβόρες δουλειές και τη λάντζα στη μητέρα. Μαθαίνει πως αυτές τις δουλειές χρειάζεται να γνωρίζει και να ξέρει πως να τις κάνει σωστά.
Καταλαβαίνει ότι αν και όταν ανοίξει σπίτι το μεγαλύτερο βάρος της καθημερινής φροντίδας του νοικοκυριού θα βαρύνει αποκλειστικά αυτή.
Έχοντας ανατραφεί έτσι, όταν μεγαλώσει συνεχίζει να θεωρεί και να πιστεύει πως οι άντρες έχουν το πάνω χέρι – δάσκαλοι, καθηγητές, προϊστάμενοι.
Αν παρακολουθήσει η συμμετάσχει σε ακαδημαϊκά η επαγγελματικά συνέδρια ποτέ δεν θα βρεθεί να παρακολουθήσει ένα πάνελ όπου οι περισσότεροι συμμετέχοντες θα είναι γυναίκες. Στις περισσότερες των περιπτώσεων οι συμμετέχοντες είναι μόνο άντρες.
Στην πρώτη της εργασία θα σερβίρει καφέδες και τότε ίσως αντιληφθεί πως μόνο το 10% των Διευθυντών Διοικητικών Συμβούλιών των 50 καλύτερων Ελληνικών εταιριών είναι γυναίκες σε αντίθεση με τον μέσο όρο στην ΕΕ που είναι 30%.
Παρατηρεί πως το 90% των κατεχόντων ηγετική θέση στα επιμελητήρια όλων των τομέων της οικονομικής δραστηριότητάς είναι άντρες. Ελάχιστες είναι οι γυναίκες επικεφαλής
Το ίδιο ισχύει και στη πολιτική.
Σπανίως να υπάρχει μια γυναίκα πολιτικός σε ηγετική θέση με εξαίρεση βέβαια όσες προέρχονται από πολιτικές οικογένειες.
Στο κοινοβούλιο μόνο το 20% των μελών του είναι γυναίκες και στη κυβέρνηση το ποσοστό των γυναικών είναι μόνο 10%. Αντιθέτως στο Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο 40% των μελών του είναι γυναίκες και περίπου το ίδιο ποσοστό των μελών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι γυναίκες.
Το μέλλον έτσι κάθε νεαρής γυναίκας είναι μπλοκαρισμένο πριν ακόμη γεννηθεί.
Δεν μπορεί να δει το πιθανό της μέλλον διότι ανατρέφεται στο περιβάλλον του σπιτιού της που είναι κολλημένο στη δεκαετία του 60 καθώς και διότι το περιβάλλον μέσα στο οποίο κοινωνικοποιείται μέσω των ΜΜΕ είναι περιβάλλον της δεκαετίας του 80. Ως γυναίκα δεν υπάρχει ούτε στη πολιτική αλλά ούτε και στην επιχειρηματική ζωή μια που και στους δύο αυτούς τομείς ο χρόνος φαίνεται να έχει σταματήσει στο 2000. Βρίσκεται λοιπόν σε αδιέξοδο πριν ακόμη ξεκινήσει.
Όλα αυτά είναι απαραίτητο να αλλάξουν. Αυτές οι συνθήκες πρέπει να αλλάξουν συνολικά σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής: στο σπίτι, στα ΜΜΕ και τη ψυχαγωγία αλλά και στη δημόσια σφαίρα.
Πρέπει η κοινωνία να γίνει πραγματικά συμπεριληπτική, ανοιχτή και να δίνει ίσες ευκαιρίες. Πρέπει να υπάρχουν κάπου κάποια θαρραλέα παραδείγματα γυναικών που προσπάθησαν είτε επιτυχημένα είτε αποτυχημένα να σπάσουν το «γυάλινο ταβάνι» της πατριαρχίας και της κυριαρχίας των ανδρών ακόμα και αν δεν κατάφεραν να το ραγίσουν. Χρειάζεται να υπάρξει συντονισμένη προσπάθεια παντού και από όλους για να καταρριφθεί αυτό.
Δύο είναι οι πιθανές λύσεις. Η πρώτη η προφανής είναι η εισαγωγή ποσοστώσεων, μια λύση που προσωπικά απεχθάνομαι. Ούτε και στις γυναίκες αρέσει αυτή η λύση διότι ποια θα ήθελε να είναι το «κορίτσι των ποσοστώσεων». Παρόλα αυτά ίσως να είναι μια λύση την οποία θα έπρεπε να συζητήσουμε. Άλλωστε ακραίες και απελπιστικές καταστάσεις απαιτούν και δυναμικά μέτρα.
Η δεύτερη λύση είναι να διαλύσουμε την πατριαρχία από μέσα. Με μικρά βήματα, βήμα – βήμα. Από τη βάση στη κορυφή και από τη κορυφή στη βάση.
Αν κάποιος θεωρεί πως υπάρχουν και άλλοι τρόποι θα ήθελα να ακούσω τις προτάσεις του. Ας σκεφτούμε όλοι σοβαρά. Πως μπορούμε να εξασφαλίσουμε πως τα σημερινά κορίτσια και οι σημερινές κοπέλες θα βρουν στο μέλλον τον δρόμο τους ανοιχτό σε μια συμπεριληπτική κοινωνία ώστε να μπορέσουν να πραγματοποιήσουν τα όνειρα τους και να επιτύχουν;
*O Teemu Lehtinen είναι Φιλανδός και ζει στην Ελλάδα. Το 2019, ήταν ο πρώτος, μη Έλληνας, Ευρωπαίος πολίτης που εξελέγη δημοτικός σύμβουλος στην Ελλάδα, στο Δήμο Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης. Οι αρμοδιότητές του αφορούν πρωτοβουλίες Καθαρής και Πράσινης Τεχνολογίας και Έξυπνης Χρηματοδότησης του Δήμου. Eίναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στις Πολιτικές Επιστήμες από το Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι και έχει Δίπλωμα Πολιτικών Σπουδών από το Πανεπιστήμιο Robert Shuman του Στρασβούργου.
O Teemu Lehtinen είναι σύμβουλος επιχειρησιακής αλλαγής και διαχείρισης ρίσκου. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 25 ετών, έχει βοηθήσει Κρατικές εταιρείες, Fortune 500 επιχειρήσεις, Δημόσιες Διοικήσεις, εμπορικές ενώσεις, μη κυβερνητικές οργανώσεις και μεμονωμένους πολιτικούς στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, στη διαμόρφωση επιχειρησιακής στρατηγικής διαχείρισης πολιτικών και ρυθμιστικών προκλήσεων, ανάδειξης/κατανόησης κινδύνων και αντιμετώπισης κρίσεων.
Τα τελευταία χρόνια, εκπροσωπεί ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερόντων του τομέα των τυχερών παιγνίων στην Ελλάδα, από προμηθευτές τεχνολογίας μέχρι παρόχους υπηρεσιών και φορείς εκμετάλλευσης. Μέχρι το 2014, ο Teemu ήταν επικεφαλής Public Affairs της Betfair PLC, της μεγαλύτερης εταιρείας διαδικτυακού στοιχηματισμού στον κόσμο, υπεύθυνος για Ελλάδα, Κύπρο, Σκανδιναβικές χώρες και Βρυξέλλες. Πριν ενταχθεί στην Betfair το 2010, ο Teemu Lehtinen ήταν Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος της Communication Effect, κορυφαίας ελληνικής εταιρείας Επικοινωνίας και Δημοσίων Σχέσεων και αποκλειστικού συνεργάτη της Edelman, της μεγαλύτερης εταιρείας Δημοσίων Σχέσεων παγκοσμίως. Από το 2002 έως το 2007, ο Teemu ήταν Διευθύνων Σύμβουλος Public Affairs της Edelman στις Βρυξέλλες. Ξεκίνησε την καριέρα του στις Βρυξέλλες το 1996 όταν εντάχθηκε στην EPPA, μια μεγάλη ιδιωτική εταιρεία Public Affairs με γραφεία σε όλη την Ευρώπη.
Διαβάστε επίσης:
Breaking the Glass Ceiling: Η έρευνα για τη θέση των γυναικών στις επιχειρήσεις στην Ελλάδα
Όχι Μόνο Άνδρες: H πρωτοβουλία που ζητά την ισότιμη εκπροσώπηση στα πάνελ συνεδρίων και διοργανώσεων
Εκτός Boeing ο επικεφαλής επικοινωνίας για σεξιστικό άρθρο 33 ετών
Ακολουθήστε το Portraits στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση