Το όνομά της έχει συνδεθεί για πάντα με το έργο που την καθιέρωσε ανάμεσα στους κορυφαίους, «Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια». Παρότι εκείνη άφησε την τελευταία της πνοή μία Παρασκευή του 2016, η κληρονομιά που άφησε πίσω της θα συνεχίσει να την κρατά ζωντανή, μέσα από τους χαρακτήρες της και την ιδιαίτερη γραφή της.
Η Χάρπερ Λι άλλαξε για πάντα την αμερικανική κουλτούρα του 20ου αιώνα. Οι περισσότεροι τη γνωρίζουμε εξαιτίας ενός μόνο βιβλίου – του πρώτου, επί δεκαετίες, μυθιστορήματος που έγραψε. Κι ενώ ήταν πολλά περισσότερα από αυτό, η ιστορία της είναι δεμένη μαζί του.
Η υπόθεση περιστρέφεται γύρω από τον Άττικους Φιντς, έναν δικηγόρο από μία μικρή πόλη της Αλαμπάμα. Αποφασίζει να υπερασπιστεί τον Τομ Ρόμπινσον, έναν Μαύρο που κατηγορείται άδικα για το βιασμό μίας λευκής γυναίκες. Τα γεγονότα περιγράφονται από τα μάτια της κόρης του Άττικους, Σκάουτ. Η Λι αποφάσισε να καταπιαστεί με ένα ιδιαίτερα σοβαρό ζήτημα, καθόλου εύπεπτο για το μέσο αναγνώστη – αυτός είναι και ο λόγος που τόσο η ίδια, όσο κι η συνεργάτιδά της, Τέι Χόχοφ, δεν περίμεναν να έχει την ανταπόκριση που τελικά γνώρισε.
Η Χόχοφ, συγκεκριμένα, την είχε προειδοποιήσει πως «ένα βιβλίο που αγγίζει το ρατσισμό και περιλαμβάνει δίκη για βιασμό δεν είναι αυτό που αναζητά ο καταναλωτής στα βιβλιοπωλεία» – ιδιαίτερα τη δεκαετία του ’60. Μάλιστα, είπε συγκεκριμένα «να νιώσεις περήφανη πουλήσουμε 2.500 αντίτυπα και δε βγούμε οικονομικά ζημιωμένες».
Ξέρουμε καλά, τώρα πια, ότι είχε άδικο.
Το «Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια» έγινε αμέσως best-seller. Βραβεύθηκε με Πούλιτζερ το 1961 και την αμέσως επόμενη χρονιά, μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη. Η ταινία, όπως ήταν αναμενόμενο, κέρδισε Όσκαρ.
Ποια ήταν η γυναίκα πίσω από αυτήν την τεράστια επιτυχία;
Γεννήθηκε με το όνομα Νελ Χάρπερ Λι στην Αλαμπάμα, στις 28 Απριλίου 1926. Ήταν το μικρότερο παιδί του Αμάσα Κόουλμαν Λι και της Φράνσις Κάνιγχαμ.
Μεγάλωσε κάνοντας παρέα με τα τρία αδέλφια της και ήταν ιδιαίτερα φιλική με όσους γνώριζε. Για τους αγνώστους, όμως, ήταν ένα «κλειστό» παιδί. Δεν έκανε εύκολα παρέες, δύσκολα μιλούσε για όσα της συνέβαιναν – μάλιστα, λέγεται πως η ηρωίδα της, Σκάουτ, είναι κατά κάποιον τρόπο η αντανάκλαση του εαυτού της.
Στα 18 της χρόνια, το 1944, πέρασε στο Huntingdon College του Μοντγκόμερι. Σπούδασε, έπειτα, νομική στο Πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα, πήρε μεταγραφή στην Οξφόρδη για έναν χρόνο και, ένα μόλις εξάμηνο πριν πάρει πτυχίο, άφησε τα πάντα πίσω της κι έφυγε για τη Νέα Υόρκη, με σκοπό να γίνει συγγραφέας.
Πέρασε τη δεκαετία του ’50 ως υπάλληλος στην Eastern Airlines και την BOAC (British Overseas Airways Corp.), ενώ το 1957 έκανε την πρώτη της απόπειρα να εκδώσει βιβλίο. Ήταν μία σειρά από μικρές ιστορίες, η οποία πέρασε αδιάφορη από τον υπεύθυνο. Της είπε, λοιπόν, να προσπαθήσει με κάτι διαφορετικό.
Η Χάρπερ Λι πέρασε τα επόμενα δυόμισι χρόνια προσπαθώντας να τελειοποιήσει το νέο της έργο, και ο κόπος της ανταμείφθηκε. Το «Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια» κυκλοφόρησε το 1960.
Λίγο καιρό αργότερα, συνόδευσε τον παιδικό της φίλο Τρούμαν Καπότε – στον οποίο βασίζεται ο χαρακτήρας του Ντιλ Χάρις – στο Κάνσας και τον βοήθησε για το δικό του μυθιστόρημα, που κυκλοφόρησε το 1966.
Η Χάρπερ Λι δημοσίευσε τρία άρθρα της εκείνη τη δεκαετία – τα Love — In Other Words (H αγάπη με άλλα λόγια) στη Vogue (1961), Christmas to Me (Τα Χριστούγεννα για εμένα) στο McCall’s (1961) και When Children Discover America (Όταν τα παιδιά ανακαλύπτουν την Αμερική), επίσης στο McCall’s (1965). To 2015, κυκλοφόρησε ένα ακόμη βιβλίο της με τίτλο «Βάλε ένα φύλακα», το οποίο αποτελεί συνέχεια του πρώτου της έργου.
Για την προσφορά της στο χώρο της λογοτεχνίας, ήταν επίτιμη διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Αλαμπάμα, αλλά και του Spring Hill College. Παρότι παρευρέθηκε και στις δύο τελετές προς τιμήν της, δεν εκφώνησε κανέναν λόγο, ούτε έκανε δηλώσεις στους δημοσιογράφους που περίμεναν.
Η Χάρπερ Λι δεν παντρεύτηκε ποτέ. Μετακινούταν μεταξύ Νέας Υόρκης και της γενέτειράς της, Μονρόβιλ, όπου ζούσε η αδελφή της, Άλις. Έδωσε ελάχιστες συνεντεύξεις κατά τη διάρκεια της ζωής της, όμως το βιβλίο της μιλούσε για εκείνη.
Διαβάστε επίσης:
Maya Angelou: Η ζωή και το έργο ενός όμορφου ανθρώπου
Τζαστίν Μπέιτμαν: H συγγραφέας που μαθαίνει στις γυναίκες να αγκαλιάζουν την ηλικία τους
Μάλα Σεν: Η Ινδή συγγραφέας και ακτιβίστρια που αγωνίστηκε για την ισότητα
Ακολουθήστε το Portraits στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση