Κανείς δεν έχει την απαίτηση να συμπαθεί τους ισχυρούς άνδρες, είτε ανήκουν στο χώρο της πολιτικής, είτε των επιχειρήσεων. Αναγνωρίζουμε τη συμβολή τους στην εξέλιξη της ιστορίας, χωρίς να ξεχνάμε τα ελαττώματά τους. Το ίδιο θα έπρεπε να ισχύει και για τις γυναίκες που ξεκίνησαν επαναστάσεις. Τις ηρωίδες που δε θα θέλαμε με τίποτα για φίλες μας. Μία τέτοια ηρωίδα, ήταν η Emmeline Pankhurst.
Αναφερόμαστε στη σημαντικότερη, ίσως, σουφραζέτα που πάλεψε για το δικαίωμα στην ψήφο, με την Πολιτική και Κοινωνική Ένωση Γυναικών (WSPU) που ίδρυσε το 1903 και οδήγησε ψηλά μέχρι το 1918. Χωρίς το θάρρος και τις ηγετικές της ικανότητες, κανείς δεν ξέρει πώς θα ήταν ο 20ος αιώνας για τις Βρετανίδες.
Αυτή είναι η ιστορία της.
Όλα ξεκίνησαν σε μία οικογένεια μεσαίας τάξης στο Manchester. Σύμφωνα με το πιστοποιητικό γεννήσεώς της, η ακριβής ημερομηνία ήταν 15 Ιουλίου 1858. Η ίδια,όμως, πιστεύει πως γεννήθηκε την προηγουμένη, την Ημέρα της Βαστίλλης. Πρόκειται για ένα κομβικό σημείο της Γαλλικής Επανάστασης, στο οποίο η Pankhurst αναφερόταν συχνά. Θεωρούσε πως η ενασχόλησή της με την πολιτική, οφείλεται ακριβώς στο ότι ήρθε στον κόσμο τη μέρα αυτή.
Ήρθε σε επαφή με τις σουφραζέτες έπειτα από παρακίνηση της μητέρας της. Στα 14 της παρακολούθησε την πρώτη της ομιλία, από τη Lydia Becker. Ήταν η ομιλία που της άλλαξε τη ζωή.
Έξι χρόνια μετά, παντρεύτηκε τον κατά 24 χρόνια μεγαλύτερό της δικηγόρο, Richard Pankhurst. Ήταν περήφανος σοσιαλιστής και υποστήριζε το δικαίωμα των γυναικών στην ψήφο, την ελεύθερη και δωρεάν εκπαίδευση για όλους, την κατάρρευση της Βουλής των Λόρδων και την ανεξαρτησία της Ινδίας. Χρόνια πριν γνωρίσει την Emmeline, έγραψε την πρώτη επιστολή για τη χειραφέτηση των γυναικών που παρουσιάστηκε στη Βουλή. Έγραψε, επίσης, το 1870, τον Οδηγό Συμπεριφοράς για Παντρεμένες Γυναίκες, σύμφωνα με τον οποίο το εισόδημα και η προίκα τους, θα παρέμεναν δικά τους ακόμη και μετά το γάμο.
Οι δυο τους, μετακόμισαν στο Λονδίνο το 1885 και το σπίτι τους στην Πλατεία Russel έγινε σημείο συνάντησης σοσιαλιστών και σουφραζέτων. Είχαν ήδη τέσσερα παιδιά, ενώ αργότερα απέκτησαν έναν ακόμη γιο. Μαζί ίδρυσαν τον ομάδα Women’s Franchise League, τέσσερα χρόνια αργότερα, όμως ο Richard δυσκολευόταν να βρει δουλειά. Έτσι, επέστρεψαν στο Manchester.
Το 1898, εκείνος έφυγε από τη ζωή. Η Pankhurst, λοιπόν, αναγκάστηκε να μετακομίσει με την οικογένειά της σ΄ένα μικρότερο σπίτι και να εργαστεί. Την προσέλαβαν στο ληξιαρχείο του Chorlton, κάτι που, όπως ανέφερε αργότερα, συνέβαλλε στη διαμόρφωση του χαρακτήρα της.
«Προς μεγάλη μου κατάπληξη, έβλεπα ξανά και ξανά πόσο λίγος σεβασμός υπήρχε στον κόσμο για τις γυναίκες και τα παιδιά», έγραψε στην αυτοβιογραφία της. «Έρχονταν δεκατριάχρονα κοριτσάκια στο γραφείο μου, για να δηλώσουν τη γέννηση των μωρών τους». Έτσι, η ανάγκη της να εξασφαλίσει ένα καλύτερο μέλλον για όλες τους, μεγάλωνε όλο και περισσότερο.
Στις αρχές του 20ου αιώνα, είχε πια απαυδήσει με τις ομάδες σουφραζέτων που, όπως τόνιζε, δεν έκαναν καμία πρόοδο. Πίστευε πως η στρατηγική τους ήταν ανεπαρκής, πολύ μετριοπαθείς και «καθώς πρέπει». Αποφάσισε, λοιπόν, να ιδρύσει την WSPU, στην οποία έγιναν μέλη και οι δύο κόρες της, Christabel και Sylvia. Ανέλαβε δράση από την πρώτη στιγμή. «Πράξεις», έγραψε η Emmeline, «κι όχι λέξεις, ήταν το motto μας.»
Αρχικά, οι γυναίκες μαζεύονταν και διοργάνωναν ομιλίες και συλλαλητήρια, μοίραζαν ενημερωτικά φυλλάδια και προσπαθούσαν να ευαισθητοποιήσουν όσο περισσότερους ανθρώπους μπορούσαν. Δύο χρόνια μετά, όλα άλλαξαν.
Δύο σουφραζέτες από το Lancashire, η Christabel και η Kenney, παρευρέθηκαν, το 1905, σε μία διαδήλωση στο Manchester. Κάποια στιγμή, ύψωσαν ένα πανό που έγραφε Πότε θα Δώσετε Ψήφο στις Γυναίκες;
Αμέσως, τις ακινητοποίησαν. Η πρώτη, όμως, γνώριζε καλά πως αν τις συλλάμβαναν, θα γίνονταν πρωτοσέλιδα στις εφημερίδες. Έφτυσε, λοιπόν, καταπρόσωπο έναν αστυνομικό, κάτι που ήταν εγκληματικό. Αμέσως, οδηγήθηκαν στο τμήμα. Η δίκη έλαβε τεράστια δημοσιότητα, με όλο και περισσότερες γυναίκες να γράφονται στη WSPU.
Από εκείνη την ώρα, η Pankhurst καθοδηγούσε την Ένωση προς μία άκρως επαναστατική – και όχι με την καλή έννοια – κατεύθυνση. Ενθάρρυνε τα μέλη της να σπάνε παράθυρα και βιτρίινες, να κόβουν ηλεκτροφόρα καλώδια, να δένονται στις γραμμές του τρένου και να προκαλούν εκρήξεις σε ταχυδρομικά κουτιά. Εκείνες, με τη σειρά τους, φυλακίζονταν και δέχονταν κάθε είδους κακοποίηση.
Ήρθε και η δική της ώρα να συλληφθεί, το Φεβρουάριο του 1908. Προσπάθησε να μπει στη Βουλή και να δώσει μία επιστολή στον Πρωθυπουργό. Καταδικάστηκε σε εξάμηνη φυλάκιση. Έχασε την ελευθερία της δεκατρείς, συνολικά, φορές, ενώ την ανάγκασαν να φάει, όταν πραγματοποίησε απεργία πείνας.
«Ξέρετε πολύ καλά πως δεν υπήρξε ποτέ τίποτα που να αξίζει να έχετε, χωρίς να αξίζει να παλέψετε για αυτό», φώναξε στους άνδρες, σε συλλαλητήριο του 1913. «Ξέρετε πολύ καλά πως αν η κατάσταση είχε αντιστραφεί, αν δεν είχατε συνταγματικά δικαιώματα κι εμείς είχαμε τα πάντα… Δεν θα το αντέχατε ούτε για μία μέρα.»
Με το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, η WSPU αποφάσισε να στηρίξει τη βρετανική κυβέρνηση. Ως αντάλλαγμα, όλα τα μέλη της που βρίσκονταν στη φυλακή, θα κέρδιζαν την ελευθερία τους. Η Pankhurst με την Christabel προσπαθούσαν να στρατολογήσουν άνδρες, ενώ ενθάρρυναν τους υποστηρικτές τους να εργαστούν εθελοντικά σε εστιατόρια κι αγροκτήματα.
Κάτι που δεν άρεσε την Emmeline, είναι πως αυξήθηκαν δραματικά τα παιδιά αγνώστου πατρός. Ο λόγος; Οι συχνές μεταθέσεις στρατιωτών, οι οποίοι γνώριζαν κοπέλες σε κάθε πόλη που πήγαιναν, τους έδιναν ψεύτικες υποσχέσεις αγάπης και, τελικά, δεν ξαναέβλεπαν ποτέ. Το 1915, λοιπόν, υιοθέτησε και νόμιμα τα «μωρά του πολέμου», όπως τα αποκαλούσε, και δύο χρόνια αργότερα οργάνωσε ένα σπίτι για εκείνα, στο Holland Park.
Ήρθε σε ρήξη με τις δύο μικρότερες κόρες της, καθώς εκείνες ήταν υπέρμαχοι της ειρήνης. Δε συμφωνούσαν με τις αποφάσεις της και την κατέκριναν με κάθε τρόπο. Όπως φανηκε μετά, όμως, η στήριξη της κυβέρνησης ήταν η σοφότερη κίνηση, καθώς κι εκείνη άρχισε να αλλάζει στάση απέναντι στις σουφραζέτες.
«Ο πόλεμος μας έγερε πιο κοντά, άνοιξε τα μάτια των ανδρών και ξεκαθάρισε τις παρεξηγήσεις και των δύο πλευρών», είχε πει ο γραμματέας του κράτους, George Cave, το Μάιο του ’17.
Λιγότερο από ένα χρόνο μετά, 8.4 εκατομμύρια γυναίκες άνω των 30, απέκτησαν δικαίωμα ψήφου. Από τότε, η Emmeline Pankhurst αποσύρθηκε από τη φεμινιστική της δράση. Ήταν σχεδόν 60 ετών και, παρότι ακόμη υπήρχαν μάχες που έπρεπε να κερδηθούν, στράφηκε στον αγώνα κατά των Μπολσεβίκων. Θεωρούσε πως αποτελούσαν τη μεγαλύτερη απειλή για τον κόσμο.
Φοβόταν τρομερά τον κομμουνισμό κι έκανε στροφή 180 περίπου μοιρών, στη μετέπειτα ζωή της. Το 1929, μάλιστα, έγινε μέλος του Συντηρητικού Κόμματος κι έβαλε υποψηφιότητα στη Βουλή, δύο χρόνια μετά. Η προεκλογική της καμπάνια κατέρρευσε, όταν η κόρη της, Sylvia, ανακοίνωσε πως είχε κάνει παιδί εκτός γάμου. Η υγεία της ήταν ήδη επιβαρυμένη, οπότε η είδηση αυτή την τάραξε ακόμη περισσότερο.
Τελικά, μεταφέρθηκε σ’ έναν οίκο ευγηρίας. Εκεί άφησε την τελευταία της πνοή, στις 14 Ιουνίου 1928. Λίγο μετά, ψηφίστηκε ο νόμος που έδινε στις γυναίκες ακριβώς τα ίδια δικαιώματα στο εκλέγειν με τους άνδρες.
Μπορεί να μην ήταν τέλεια, όμως άλλαξε τη Μεγάλη Βρετανία.