Με τα λεπτά πινέλα της, η Frida Kahlo ζωγράφισε σε δεκάδες αυτοπροσωπογραφίες τα πυκνά – σχεδόν ενωμένα – της φρύδια και το σκούρο χνούδι στο μουστάκι. Η ίδια Frida ήταν που έκρυβε και τρία χρόνια από την ηλικία της, λέγοντας πως γεννήθηκε το 1910 στο Coyoacán του Μεξικό. Στην πραγματικότητα, ήρθε στη ζωή το 1907.
Ματαιόδοξη; Όχι τόσο. Μπορεί να έβλεπε τον εαυτό της σαν το ιδανικό μοντέλο για έναν πίνακα, όμως δεν ήταν γιατί ήθελε να διατηρήσει την εικόνα της αναλλοίωτη στο χρόνο. Ήθελε απλώς να ταυτιστεί με την πατρίδα της.
Ο έρωτας
Παρίσι, Νέα Υόρκη ή Coyoacán, όπου κι αν ήταν, ντυνόταν με την παραδοσιακή φορεσιά της Tehuana. Λάτρευε, άλλωστε, τη χώρα της.
Όσο την καθόριζε το Μεξικό, άλλο τόσο το έκανε και ο σύζυγός της, ο πασίγνωστος τοιχογράφος, Diego Riviera. Ήταν η δεύτερη μεγαλύτερή της αγάπη, αποκαλώντας των διαρκώς «μωρό μου». Τον γνώρισε όταν ήταν ακόμη μαθήτρια κι αργότερα, το 1929, έγινε γυναίκα του. Παντρεύτηκε έναν άνθρωπο που είχε ήδη δύο διαζύγια στο ενεργητικό του, ήταν 20 χρόνια μεγαλύτερός της και, όπως είχε αναφέρει ο γιατρός του, «ανίκανος να δεχθεί τη μονογαμία».
Η σχέση τους ήταν σίγουρα αντισυμβατική, ίσως προβληματική, γεμάτη πάθος. Πέρασε από σαράντα κύματα – με τρίτα, τέταρτα και παραπάνω πρόσωπα να έρχονται και να φεύγουν, ένα διαζύγιο το 1939 κι έναν κρυφό γάμο την επόμενη χρονιά. Η Frida έβλεπε τον Diego σαν σωτήρα, την ανακούφιζε από την ατυχία που σημάδεψε όλη της τη ζωή: ένα τραγικό αυτοκινητιστικό ατύχημα που της «έκοψε τα φτερά», προκαλώντας μόνιμα κινητικά προβλήματα. Κι ο Riviera, που ερωτοτροπούσε με κάθε γυναίκα που εμφανιζόταν στο δρόμο του – ακόμη και με την αδελφή της Frida, την Cristina – έκανε τον πόνο της αβάσταχτο.
«Υπέφερα από δύο ατυχήματα στη ζωή μου», είχε πει κάποτε. «Τότε που ένα αυτοκίνητο με χτύπησε… Το άλλο ατύχημα, ήταν ο Diego.»
Δεν απέκτησαν ποτέ παιδιά. Τόσο η αναπηρία όσο και οι απιστίες που δεν είχαν τελειωμό, κατέστρεφαν την καλλιτέχνιδα. Για εκείνη, ο σύζυγός της ήταν τα πάντα. «Το παιδί μου, ο εραστής μου, το σύμπαν μου».
Η τέχνη
Παρότι τα έργα της περιγράφονται ως σουρεαλιστικά, κάποτε έγραψε πως δε γνώριζε ότι ανήκε σ’ αυτή την κατηγορία «μέχρι που ο André Breton ήρθε στο Μεξικό και μου το είπε».
Ο Diego επέμενε πως ήταν ρεαλίστρια. Μαζί του συμφωνούσε κι ο βιογράφος της, Hayden Herrera, τονίζοντας πως ακόμη κι ο πιο αινιγματικός, σύνθετος πίνακάς της, What the Water Gave Me ή What I Saw in the Water, είναι προσγειωμένος, με την Kahlo να αναπαριστά «πραγματικές εικόνες με τον πιο άμεσο και κυριολεκτικό τρόπο». Όπως τα περισσότερα μεξικανικά έργα, έτσι και τα δικά της είναι «ανάμειξη του αληθινού με το φανταστικό, σαν να είναι αχώριστα κι εξίσου απτά», πρόσθεσε.
Η ίδια, δε θέλησε να βάλει ταμπέλες στην τέχνη της. «Δεν ξέρω εάν οι ζωγραφιές μου είναι σουρεαλιστικές ή όχι, όμως είναι η πιο ειλικρινής έκφραση του εαυτού μου», είχε γράψει. «Από τη στιγμή που τα θέματα αντλούνται από τις αισθήσεις, τη διάθεση και τις αντιδράσεις μου σε όσα μου φέρνει η ζωή, τα αποτυπώνω σε διάφορες μορφές της φιγούρας μου, που είναι το πιο ειλικρινές και αληθινό που θα μπορούσα να κάνω για να εκφράσω όσα ένιωθα μέσα αλλα κι απ’ έξω μου.»
Η ζωή
H Frida Kahlo ήταν άνθρωπος και τέχνη, δε γινόταν να οριστεί με κάποιο τρόπο. Αθεράπευτα ρομαντική και κυκλοθυμική, τη μια στιγμή γεμάτη ελπίδα και την άλλη βουτηγμένη στην απελπισία, λάτρευε το χορό, το φλερτ και τη σαγήνη. Ταυτόχρονα, ένιωθε απίστευτα μόνη, παρακαλούσε φίλους κι εραστές να μην την ξεχάσουν.
Είχε παράξενη αίσθηση του χιούμορ, πάντα ετοιμόλογη, ξεστομίζοντας ιδιαίτερα αιχμηρά σχόλια. Περήφανη που διατηρούσε ένα σπιτικό για τον Diego, τρελαινόταν να ετοιμάζεται για εκείνον, να του μαγειρεύει και να τον κάνει μπάνιο. Είχε κατοικίδια που υπεραγαπούσε – μία σκανταλιάρικη αράχνη, πιθήκους και σκύλους – ενώ έτρεφε μεγάλη αδυναμία για τα παιδιά, στα οποία φερόταν ισότιμα. Της άρεσε να λέει πονηρά αστεία, να κουτσομπολεύει και να χαζολογάει, αντιμετώπιζε το υπηρετικό προσωπικό σαν μέλη της οικογένειας και τους μαθητές σαν ισάξιους συναδέλφους. Ήταν η ενσάρκωση αυτού που λέμε alegría, δηλαδή της χαράς της ζωής. Αυτό που εκτιμούσε περισσότερο, ήταν η ειλικρίνεια. Κι όχι η γενική, αλλά το δυσκολότερο είδος της: Αυτό απέναντι στον ίδιο της τον εαυτό.
Κάποια στιγμή, έγραψε σ’ έναν πρώην σύντροφό της, ο οποίος φημολογείται πως την άφησε λόγω των κινητικών προβλημάτων, πως «αξίζεις τα καλύτερα, τα απολύτως καλύτερα, γιατί είσαι ένας από τους ελάχιστους ανθρώπους σ’ αυτόν τον θορυβώδη κόσμο που είναι ειλικρινείς απέναντι σ’εκείνους, κι είναι το μόνο που μετράει.»
Όταν έφυγε από τη ζωή, στις 13 Ιουλίου 1954, ήταν μόλις 47 ετών. Άφησε πίσω της πίνακες, καθένας από τους οποίους αναπαριστά την εξέλιξη του χαρακτήρα της, γράμματα σε αγαπημένους και φίλους, μαζί με πολύχρωμα προσωπικά ημερολόγια. Όλα τους, έδειξαν πως σ’ όλη της τη ζωή, πάλευε για να είναι ειλικρινής απέναντι στην ίδια – ακόμη και τα ψέματα για την ηλικία της.
Διαβάστε επίσης:
Artemisia Gentileschi: H γυναίκα που πήρε την εκδίκησή της μέσα από την τέχνη
Maya Angelou: Η ζωή και το έργο ενός όμορφου ανθρώπου
4+1 κυρίες που τάραξαν τον κόσμο της τέχνης
Ακολουθήστε το Portraits στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση