Στις 5 Σεπτεμβρίου του 2017, καθώς επέστρεφε στο σπίτι της από τη δουλειά, η δημοσιογράφος Gauri Lankesh δολοφονήθηκε από έναν άνδρα αγνώστων στοιχείων, που την πυροβόλησε από κοντινή απόσταση. Η άτυχη γυναίκα προσπάθησε να μπει στο σπίτι της, αλλά δεν τα κατάφερε, καθώς δύο σφαίρες την βρήκαν στο στήθος και μία στην πλάτη. Τα πλάνα από τις κάμερες ασφαλείας, έδειξαν μόνο δύο άντρες σε μια μοτοσικλέτα, αλλά η αστυνομία έκρινε πως είχαν εμπλακεί τουλάχιστον άλλα δυο άτομα.
H Lankesh, εκδότρια και συντάκτρια της εφημερίδας Bangalore weekly, ήταν μια αριστερή δημοσιογράφος, που δεν είχε φοβηθεί να μιλήσει ανοιχτά για τις πολιτικές της πεποιθήσεις, που εργαζόταν στην Ινδία. Από το 2014 μετά την εκλογή του Bharatiya Janata, αρχηγού του Κόμματος Bharatiya Janata (BJP), ως πρωθυπουργού, η χώρα έγινε μια από τις πιο επικίνδυνες για το επάγγελμα του δημοσιογράφου. Η κυβέρνηση είχε συσχετιστεί με τουλάχιστον 30 οργανισμούς, συνυφασμένους με δραστηριότητες, όπως λιντσάρισμα, ταραχές, εκρήξεις βομβών, απειλές φυλάκισης και απαγχονισμού ατόμων, που επέκριναν τους ίδιους και τις πρακτικές τους.
Μέχρι τη στιγμή της δολοφονίας της, η δημοσιογράφος δεν ήταν ευρέως γνωστή. Όμως, βρέθηκε στο επίκεντρο, μετά το θάνατό της, όταν στην Ινδία ξέσπασαν δεκάδες διαμαρτυρίες και πορείες, με σύνθημα «I am Gauri» («Είμαι η Gauri»). Τον επόμενο μήνα από την δολοφονία της, το έργο της τιμήθηκε με το βραβείο Anna Politkovskaya, το οποίο δημιουργήθηκε προς τιμήν της Ρωσίδας δημοσιογράφου, που δολοφονήθηκε στη Μόσχα το 2006. Μέχρι τον Δεκέμβριο του 2017, ο Navayana, ένας προοδευτικός εκδοτικός οίκος στο Δελχί, δημοσίευσε μια συλλογή των γραπτών της Lankesh και η Aarti Rao, τραγουδίστρια με καταγωγή από το Bangalore, κυκλοφόρησε το τραγούδι Song for Gauri.
Η Gauri Lankesh γεννήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 1962, στο Bangalore. Ο πατέρας της ήταν ο ποιητής και δημοσιογράφος P. Lankesh, ο οποίος δημιούργησε το εβδομαδιαίο ταμπλόιντ, Lankesh Patrike. Είχε δύο αδέλφια, την Kavitha και τον Indrajit. Ξεκίνησε την καριέρα της ως δημοσιογράφος στο The Times of India. Αργότερα, μετακόμισε στο Δελχί με τον σύζυγό της, Chidanand Rajghatta. Λίγο μετά, επέστρεψε στην γενέτειρά της, όπου εργάστηκε ως ανταποκρίτρια στο περιοδικό Sunday, για εννέα χρόνια. Το 2000, έτος που έφυγε από τη ζωή ο πατέρας της, δούλευε στο τηλεοπτικό κανάλι Eenadu Telugu στο Δελχί και ήδη μετρούσε 16 χρόνια εμπειρίας ως δημοσιογράφος. Λόγω της απώλειας, η Gauri και ο αδερφός της, Indrajit, κλήθηκαν να αναλάβουν την Lankesh Patrike, παρότι αρχικά ήθελαν να διακόψουν την κυκλοφορία της.
Το 2001, ξεκίνησαν οι διαφορές ανάμεσα στα δυο αδέρφια για την ιδεολογική κατεύθυνση της εφημερίδας. Το 2005, ένα άρθρο για την επίθεση Ναξαλιτών (εκφραστών της αντίστασης των φτωχών κοινωνικών ομάδων της Ινδίας) κατά της αστυνομίας δημοσιεύθηκε, μετά από έγκριση της δημοσιογράφου, στην εφημερίδα. Λίγες μέρες μετά, ο αδερφός της (ιδιοκτήτης και εκδότης της εφημερίδας) το απέσυρε, ισχυριζόμενος ότι ευνόησε τη δράση του ναξαλιτικού κινήματος. Στις 14 Φεβρουαρίου, ο Indrajit κατήγγειλε την Gauri, κατηγορώντας την ότι έκλεψε τον υπολογιστή, εκτυπωτή και σαρωτή από το γραφείο του. Η δημοσιογράφος αντεπιτέθηκε, κατηγορώντας τον ότι την απειλούσε με περίστροφο.
Στις 15 Φεβρουαρίου, ο Indrajit πραγματοποίησε συνέντευξη τύπου, όπου κατηγόρησε την δημοσιογράφο για προώθηση του ναξαλισμού μέσω της εφημερίδας, με την ίδια να αρνείται τις κατηγορίες. Η ρήξη ανάμεσα στα δυο αδέρφια είχε πια επέλθει, με την Gauri να ξεκινά τη δική της εφημερίδα με όνομα, Gauri Lankesh Patrike.
Οι πολιτικές της πεποιθήσεις
Η Gauri ασκούσε σκλήρη κριτική στην δεξιά εθνικιστική πολιτική Hindutva. Το 2012, ενώ συμμετείχε σε μια διαμαρτυρία που για την απαγόρευση των καστών στο Mangalore, δήλωσε ότι ο Ινδουισμός δεν είναι θρησκεία αλλά «σύστημα ιεραρχίας στην κοινωνία» στο οποίο «οι γυναίκες αντιμετωπίζονται ως πλάσματα δεύτερης κατηγορίας». Είχε, επίσης, τεθεί πολλές φορές κατά του συστήματος της κάστας στην Ινδία.
Πολλοί έβρισκαν τα άρθρα της αιχμηρά, σχεδόν προκλητικά. Το 2008, δημοσίευσε ένα άρθρο στην εφημερίδα της, στο οποίο κατηγορούσε τον ηγέτη του BJP, Prahlad Joshi και δύο συναδέλφους του, ότι είχαν εξαπατήσει ένα κοσμηματοπωλείο. Ωστόσο, σε αντίθεση με ό, τι περίμενε, ο πολιτικός κατέφυγε σε συνταγματικά μέσα και υπέβαλε μήνυση εναντίον της. Το 2014, είχε παραχωρήσει και μια ιδιαίτερα καυστική δήλωση για το θέμα της θρησκείας και συγκεκριμένων οργανώσεων. «Τι είναι η θρησκεία των Ινδουιστών, ποιο είναι το βαθύτερο νοήμα της; Γνωρίζουμε το νόημα της χριστιανικής θρησκείας και το ιερό βιβλίο, γνωρίζουμε τη θρησκεία του Μωάμεθ και επίσης το ιερό της βιβλίο, τη θρησκεία των Σιχ, τη θρησκεία του Βουδισμού. Αλλά ποιος είναι ο εμπνευστής και το νόημα της ινδουιστικής θρησκείας, αφού αναφέρεται ότι πρόκειται για μια θρησκεία χωρίς πατέρα και μητέρα και δεν έχει ιερό βιβλίο. Μια ιδεολογία που δεν είχε εμπνευστή, και πήρε το όνομά της από τους Βρετανούς, μπορεί να ονομαστεί θρησκεία;»
Η Gauri θαυμαζόταν και είχε την υποστήριξη πολλών, όμως, θεωρούταν απειλή για την Ινδουιστική Δεξιά. Είχε γράψει και μιλήσει πολλές φορές για την ελευθερία του Τύπου. Ήταν ιδιαίτερα ενεργή στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και οι δημοσιεύσεις της αντικατοπτρίζουν τις προσωπικές και πολιτικές της απόψεις. Μάλιστα, λίγες ώρες μόνο πριν την άγρια δολοφονία της, είχε γράψει στο twitter για το Ανώτατο Δικαστήριο της Ινδίας, κρίνοντας την απόφαση της κυβέρνησης να απελάσει τους πρόσφυγες Ροχίνγκια, κάνοντας λόγο και για πόλωση ανάμεσα στους δημοσιογράφους.
Παρά την κριτική που δεχόταν, η Lankesh επέμενε να κάνει τη δουλειά της και το θεωρούσε «συνταγματικό της καθήκον να συνεχίσω με τον δικό μου τρόπο… προς την κατεύθυνση μιας ισότιμης κοινωνίας».
Σε μια από τις τελευταίες δημόσιες ομιλίες της – που θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί τραγική ειρωνία δεδομένου του τέλους της- εξέφρασε την ανησυχία της για τον συρρικνούμενο χώρο για δημόσια συζήτηση στη χώρα. «Είχαμε τον UR Ananthamurthy, τον Kalburgi, τον πατέρα μου, P Lankesh, τον Purna Chandra Tejaswi, όλους αυτούς τους ανθρώπους. Άσκησαν όλοι κριτική στον Jawaharlal Nehru, την Indira Gandhi, τον Rajiv Gandhi. Αλλά κανένας από αυτούς δεν δέχθηκε ποτέ σωματική επίθεση, πόσο μάλλον απειλές θανάτου.»
Μέχρι και σήμερα δεν έχει διελευκανθεί η δολοφονία της και τα κίνητρα πίσω από αυτήν. Ο Parashuram Waghmore, ο άνδρας που ομολόγησε ότι σκότωσε την Gauri Lankesh είχε δηλώσει ότι το έκανε για τη «θρησκεία του». Πηγές της αστυνομίας είχαν δηλώσει στους Times της Ινδίας, πως ο 26χρονος δράστης δεν ήξερε ποιον είχε δολοφονήσει: «Μου είπαν τον Μάιο του 2017 ότι έπρεπε να σκοτώσω κάποιον για να σώσω τη θρησκεία μου. Συμφώνησα. Δεν ήξερα ποιος ήταν το θύμα. Τώρα αισθάνομαι ότι δεν έπρεπε να σκοτώσω τη γυναίκα» είχε πει. «Στις 5 Σεπτεμβρίου, μου δόθηκε το όπλο γύρω στις 4μμ από έναν ποδηλάτη και πήγαμε στο σπίτι της το βράδυ. Φτάσαμε την κατάλληλη στιγμή. Η Gauri είχε σταματήσει το αυτοκίνητό της μπροστά από την πόρτα και την άνοιγε, όταν την πλησίασα. Έβηξα ελαφριά και γύρισε προς το μέρος μου. Την πυροβόλησα 4 φορές.»
Η Gauri Lankesh είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα γυναίκας, που χρησιμοποίησε τη θέση και την εργασία της για να υποστηρίξει τους αδύναμους. Η δολοφονία της δεν αντικατοπτρίζει μόνο την καταπίεση της ελευθερίας του Τύπου στην χώρα, αλλά αναδεικνύει και τις έμφυλες επιπτώσεις που συνδέονται με τη δημοσιογραφία. Σε μια χώρα, όπου οι γυναίκες δημοσιογράφοι είναι ιδιαίτερα ευάλωτες σε διαδικτυακή παρενόχληση και απειλές θανάτου, σχεδόν σε καθημερινή βάση, είναι εύκολο να καταλάβει κανείς πως ήταν μια θαρραλέα γυναίκα, που υπερασπιζόταν τις πεποιθήσεις της και το φύλο της, σε μια πατριαρχική κοινωνία, μέχρι το τέλος.
Διαβάστε επίσης:
Maryam Mirzakhani: Η μοναδική γυναίκα που κέρδισε το «Νόμπελ των Μαθηματικών», σπάζοντας τα ταμπού
Mary Walker: Η προσφορά της στην ιατρική και το παράσημο που της αφαιρέθηκε, λίγο πριν το θάνατό της
Benazir Bhutto: Η γυναίκα που πάλεψε για τη δημοκρατία στο Πακιστάν
Ακολουθήστε το Portraits στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση