«Δεν επινόησα τον χορό, υπήρχε πριν από εμένα. Κοιμόταν, όμως, κι εγώ τον ξύπνησα!»
Εξαιρετική χορεύτρια με έντονη προσωπικότητα. Μία πρωτοπόρος που ξεπερνούσε τα όρια και άλλαξε για πάντα τον κόσμο της τέχνης, βρισκόταν διαρκώς στο επίκεντρο και έφυγε από τη ζωή απρόσμενα, μετά από ένα δυστύχημα. Η Ισιδώρα Ντάνκαν ξεκίνησε από το μηδέν και έγινε κορυφαία, μέσα σε ελάχιστο χρόνο έζησε τα πάντα.
Γεννήθηκε το 1877 στην Καλιφόρνια, σε μία σχεδόν διαλυμένη οικογένεια. Οι γονείς της πήραν διαζύγιο σχεδόν αμέσως μόλις εκείνη ήρθε στον κόσμο, ενώ η μητέρα της, μία βαθιά καλλιεργημένη καθηγήτρια πιάνου, έκανε τα πάντα για να στηρίξει ολομόναχη τα παιδιά της.
Η Ισιδώρα εγκατέλειψε το σχολείο από νωρίς. Με αποφασιστικότητα και τόλμη, βρήκε τη θέση της στον κόσμο του χορού – θα πετύχαινε πάση θυσία, το ήξερε. Πολλοί στάθηκαν απέναντί της, κατέκριναν το ελεύθερο πνεύμα της, όμως δε νοιάστηκε ποτέ.
O πατέρας της, Τζόζεφ Ντάνκαν, δεν ήταν πιστός στη σύζυγό του – αυτός ήταν και ο λόγος που χώρισαν. Πήρε τα παιδιά μακριά του και μετακόμισαν στο Όκλαντ, του Σαν Φρανσίσκο. Για να καλύψει τις ανάγκες της οικογένειας, εργαζόταν ως μοδίστρα και δίδασκε πιάνο, ενώ προσπαθούσε να διευρύνει τους ορίζοντες της Ισιδώρας.
Εκείνη με τη σειρά της, μπήκε στο χώρο εργασίας από τα 10 της χρόνια. Μαζί με την αδελφή της, Ελίζαμπεθ, μάθαινε στα παιδιά της γειτονιάς της να χορεύουν. Δε δίδασκε μπαλέτο, ωστόσο, την εποχή που θεωρούταν το κυρίαρχο είδος. Αντί για αυτό ανέπτυξε τη δική της τεχνική, επηρεασμένη από την αρχαιοελληνική γλυπτική και τη φιλοσοφία.
Μεγαλώνοντας, αποφάσισε να ταχθεί κατά της καταπίεσης – τόσο στον αυστηρό κόσμο του μπαλέτου, όσο και στην κοινωνία που αντιμετώπιζε με συντηρητισμό τις γυναίκες. Δεν ακολουθούσε συγκεκριμένες χορογραφίες, ενώ ποτέ δε φόρεσε κοστούμι με κορσέ, κάτι ιδιαίτερα σοκαριστικό για την εποχή. Η εκκεντρικότητά της δεν έγινε δεκτή στις ΗΠΑ, αλλά δε συμβιβάστηκε. Άλλωστε, δεν επέλεγε διάφανα, ελαφριά υφάσματα απλώς για να προκαλέσει αντιδράσεις. Ήταν κομμάτι του τρόπου σκέψης της.
Ταξίδεψε στο Σικάγο και τη Νέα Υόρκη χορεύοντας σε παραστάσεις, ενώ το 1896, στα 19 της χρόνια, επέστρεψε στο Σαν Φρανσίσκο για να πρωταγωνιστήσει στο «Όνειρο Καλοκαιρινής Νυκτός» που ανέβηκε στο Baldwin Theater. Αναζητώντας νέα καλλιτεχνικά ερεθίσματα, έφυγε για την Ευρώπη. Εκεί, το κοινό την αγάπησε. Ξεκινώντας από το Λονδίνο, έδινε παραστάσεις στα σπίτια των κυριών της υψηλής κοινωνίας. Δεν άργησε να εμφανιστεί στις μεγαλύτερες σκηνές του Παρισίου, ενώ έφτασε ως την Ελλάδα που τόσο λάτρευε.
Ο φεμινισμός έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη ζωή και το έργο της. Δεν της άρεσε να σεξουαλικοποιεί το σώμα της – αντί για αυτό, προτιμούσε να αναπαριστά ένα μέσο έκφρασης. Δεν την ενδιέφερε να τραβά την προσοχή των ανδρών, ενώ το 1903, στην ομιλία της με τίτλο «Ο Χορός του Μέλλοντος», είπε πως οι χορεύτριές της «δε θα χορέψουν ως νύμφες, ως νεράιδες ή κοκέτες γυναίκες, αλλά με τη μορφή της γυναίκας στην πιο μεγαλειώδη, πιο καθαρή μορφή της».
Δύο χρόνια αργότερα, το 1905, ίδρυσε την πρώτη της σχολή αποκλειστικά για γυναίκες. Οι χορεύτριες που συμμετείχαν στο θίασό της, The Isadorables, ενώ μέχρι το 1907 η φήμη της είχε κάνει το γύρο του κόσμου. Αντί να επιλέγει τη δημοφιλή τζαζ μουσική για τις παραστάσεις της, διάλεγε μελωδίες του Μπετόβεν, του Σοπέν και του Βάγκνερ.
Η Ισιδώρα Ντάνκαν παντρεύτηκε μία φορά, το 1922. Βρήκε τον έρωτα στο πρόσωπο του κατά 18 χρόνια νεότερού της, Σεργκέι Γεσένιν, και πήρε την απόφαση να ενωθεί για πάντα μαζί του – ωστόσο, στο παρελθόν είχε συνάψει πολλές σχέσεις τόσο με άνδρες, όσο και με γυναίκες.
Σύμφωνα με τους New York Times, ο δεσμός τους ήταν καταστροφικός σχεδόν από την πρώτη μέρα.
O Γεσένιν μιλούσε μόνο ρωσικά, η Ντάνκαν γνώριζε ελάχιστες λέξεις στη γλώσσα του. Ήταν αλκοολικός, συχνά γινόταν βίαιος απέναντί της, την κακοποιούσε. Την εξευτέλιζε δημόσια, την αποκαλούσε «πολύ γριά γυναίκα» όταν θύμωνε. Μετακόμιζαν από χώρα σε χώρα, όμως παντού τραβούσαν την προσοχή. Φίλοι και γνωστοί παρατηρούσαν πως πίσω τους άφηναν το χάος, κάθε φορά που έφευγαν.
«Την παντρεύτηκα για τα λεφτά και τα ταξίδια», είχε πει. Χώρισαν μετά από εννέα μήνες γάμου, έχοντας χρεωκοπήσει. Δύο χρόνια αργότερα, βρέθηκε νεκρός σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου. Είχε δώσει τέλος στη ζωή του.
Όσο περνούσαν τα χρόνια, η εκρηκτική προσωπικότητα της Ισιδώρας ήταν δύσκολο να περάσει απαρατήρητη. Οι φίλοι της θεώρησαν πως οι τραγωδίες που είχε βιώσει την είχαν νικήσει, τους ήταν δύσκολο να την πλησιάσουν. Προσπάθησαν να τη βοηθήσουν, όμως η ζωή της ήταν ένα ατέλειωτο δράμα.
«Είχε φίλους», έγραψε αφιέρωμα του New Yorker, το 1927. «Όμως αυτό που χρειαζόταν, ήταν μία ολόκληρη κυβέρνηση».
Δεν έδινε σημασία στα χρήματα. Όταν πληρωνόταν, αντί να επενδύει στο μέλλον, τα σπαταλούσε επιτόπου. Δεν μπορούσε να πληρώσει το ενοίκιο κανενός σπιτιού και κοιμόταν στους ξενώνες φίλων, ή έκανε εφήμερες σχέσεις. Μέχρι το 1928, είχε ξεκινήσει να ετοιμάζει την αυτοβιογραφία της – όχι μόνο επειδή οι περιπέτειές της ήταν ενδιαφέρουσες, αλλά γιατί θα κάλυπτε τα έξοδά της.
Προκειμένου να διαχειριστεί τις δυσκολίες, κατέφευγε στο αλκοόλ. Επέμενε πως ήταν καλά, αλλά η δουλειά της «μαρτυρούσε» το αντίθετο. Ο Τζορτζ Μπαλανσίν την είχε περιγράψει ως «μεθυσμένη, παχιά γυναίκα που επί δύο ώρες κυλιόταν σαν χοίρος». Ο χορογράφος Φρέντερικ Άστον, ο οποίος έτυχε να την παρακολουθήσει εκείνη την εποχή, παρατήρησε ότι δεν είχε καμία σχέση με το ένδοξο παρελθόν.
Αποτυχημένες σχέσεις, οικονομική αστάθεια, αλκοολισμός – η Ισιδώρα Ντάνκαν είχε ζήσει τα πάντα, όμως παρέμενε δυνατή. Κανείς δεν περίμενε ότι το τέλος της θα ερχόταν ξαφνικά.
Ήταν 14 Σεπτεμβρίου 1927. Εκείνη βρισκόταν στη Νίκαια της Γαλλίας. Ήταν ντυμένη με τα εκκεντρικά της ρούχα, με ένα μακρύ κόκκινο κασκόλ τυλιγμένο γύρω από το λαιμό της. Ήθελε να εντυπωσιάσει, αυτό είναι το μόνο σίγουρο.
«Αντίο, φίλη. Πηγαίνω προς τη δόξα», είπε στη Μέρι Ντέστι. «Πηγαίνω στον έρωτα». Και μπήκε στο αυτοκίνητο χωρίς να έχει ιδέα για αυτό που θα ακολουθούσε. Την ώρα που ξεκίνησε, η άκρη του κασκόλ πιάστηκε στη ρόδα. Μέσα σε μία στιγμή, είχε έρθει η φρίκη: Η Ισιδώρα πετάχτηκε έξω από το κάμπριο αυτοκίνητο και σύρθηκε στο δρόμο, πριν ο οδηγός προλάβει να σταματήσει. Ο λαιμός της είχε σπάσει κι εκείνη δε βρισκόταν πια στη ζωή.
Διαβάστε επίσης:
Anna Pavlova: Η ιστορία της κορυφαίας Ρωσίδας μπαλαρίνας
Τζέιμς Γουάιτσαϊντ: Ο χορευτής του American Ballet Theatre που καταρρίπτει τα ταμπού
Sylvie Guillem: «Πάτησα το πόδι μου στη σκηνή. Η αυλαία σηκώθηκε. Ε, αυτό ήταν»
Ακολουθήστε το Portraits στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση