Ακούγοντας κανείς τη λέξη shipping, αυτομάτως το μυαλό του οδηγείται στον Πειραιά… Ακτή Μιαούλη, ναυτιλιακά γραφεία, πλοία, σημαίες, ναύλοι. Στην εικόνα μπαίνουν άνδρες, με δύναμη, πυγμή και απαιτήσεις. Το shipping είναι ένας ανδροκρατούμενος χώρος. Είναι;
Shipping δεν είναι μόνο αυτή η εικόνα. Είναι και ένας ολόκληρος κόσμος που κινείται παράλληλα. Άμεσα συνδεδεμένος, και σε διαρκή κίνηση. Νευραλγικό σημείο αυτού του κόσμου είναι και οι τράπεζες. Αυτονόητο ασφαλώς. Αν πάλι κάνουμε εικόνα αυτόν τον κόσμο που συνδέεται με τη ναυτιλία στον τραπεζικό χώρο, το στερεότυπο θα βάλει πάλι στο κάδρο αντρικά πρόσωπα σε κεντρικούς ρόλους. Ισχύει;
«Όταν ξεκίνησα την πορεία μου σ’ αυτό το χώρο ήταν ο κανόνας», μας λέει η κυρία Χριστίνα Μαργέλου, που ηγείται της αντίστοιχης διεύθυνσης στην Eurobank. Βέβαια, όπως όλοι οι κανόνες και αυτός έχει τις εξαιρέσεις του. «Οι “εξαιρέσεις” αυτές, στο δικό μου ξεκίνημα, ήταν δύο σπουδαίες και δυναμικές γυναίκες: η Σαρλότ Στράτου και η Μαριάννα Μόσχου» εξηγεί.
Στην ερώτηση αν αυτό το στερεότυπο υπήρξε ανασταλτικός παράγοντας έστω και στα πρώτα βήματα, ή αν δυσκόλεψε την πορεία της, η Χριστίνα Μαργέλου απαντά «όπως βλέπετε εξακολουθώ και σήμερα να είμαι σ’ αυτό το χώρο, από το 1990 που ξεκίνησα».
Η κυρία Μαργέλου ξεκίνησε τη σταδιοδρομία της σε μία ξένη τράπεζα, συμμετέχοντας σε ένα πολύ εντατικό πρόγραμμα training για ανάπτυξη διευθυντικών στελεχών. Η λογική τότε ήταν «make your assets sweat» και καθώς τα assets ήταν τα ίδια τα στελέχη, το πρόγραμμα ήταν ιδιαίτερα απαιτητικό. Μετά από τριετή εκπαίδευση -και με την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος- ακολούθησε η επιλογή του αντικειμένου εργασίας.
Η επιλογή για τη νεαρή Χριστίνα ήταν προφανής: η ναυτιλία.
Στον Πειραιά πλέον όπου τοποθετήθηκε, το σύνηθες ερώτημα ήταν γιατί επέλεξε τη ναυτιλία;
Η απάντηση απλή: «Για τους Έλληνες η ναυτιλία είναι ο φυσικός μας χώρος. Ο κλάδος είναι δυναμικός, έχουμε μια ηγετική θέση σε διεθνές επίπεδο σε συνδυασμό με μακρά παράδοση…»
Τα σχόλια ειρωνικά και αναμενόμενα, ένα ήταν ενδεικτικό: «Δεν παντρεύεσαι; Κάνε κανένα παιδί και θα σου περάσει». «Ευτυχώς δεν επηρεάστηκα», αναφέρει. «Αντίθετα ίσως και η πρόκληση αυτή να αποτέλεσε το κίνητρο να αφοσιωθώ σ’ αυτόν τον τομέα».
Η πρώτη μεταγραφή ήταν σε ελληνική τράπεζα. Στα 30 χρόνια της καριέρας της η Χριστίνα Μαργέλου εργάστηκε συνολικά σε 5 τράπεζες, δύο ξένες και τρεις ελληνικές. Τα τελευταία 6 χρόνια εργάζεται στην Eurobank ως επικεφαλής της Επιχειρηματικής Μονάδας Ναυτιλιακών Χρηματοδοτήσεων.
–Πώς είναι να ηγείται μια γυναίκα των ναυτιλιακών χρηματοδοτήσεων; Το φύλο δυσκολεύει ή διευκολύνει; τη ρωτήσαμε.
Όπως θα ήταν και σε οποιοδήποτε χώρο των χρηματοδοτήσεων. Ασφαλώς η εξειδικευμένη γνώση του χώρου, η εμπειρία και οι μακροχρόνιες συνεργασίες έχουν σημαντικό ρόλο. Οι σχέσεις σεβασμού και εμπιστοσύνης είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τον πελάτη αλλά και για τον Οργανισμό. Πρέπει και οι δύο πλευρές να είναι βέβαιες πως θα κάνεις ό,τι καλύτερο για τα συμφέροντά τους.
Έχετε μια πορεία 30 χρόνων. Πολύς καιρός για να χτίσει κανείς σχέσεις εμπιστοσύνης. Όμως απαιτούνται και άλλα προσόντα και φυσικά η φιλοδοξία… Το ότι είστε γυναίκα δεν πρόσθεσε βαθμούς δυσκολίας;
Στη δουλειά μας όλοι κρινόμαστε εκ του αποτελέσματος. Το αποτέλεσμα θα κάμψει και τις καχυποψίες που μπορεί να υπάρχουν και τις επιφυλάξεις και κάθε εμπόδιο. Μπορώ να πω ότι πολύ γρήγορα άφησα στην άκρη το φύλο. Δεν αισθάνθηκα ποτέ πως αυτό ήταν ένα σοβαρό πρόβλημα. Εννοείται ότι η φιλοδοξία υπάρχει. Φιλοδοξία για μένα ήταν να αποκτήσω τα εφόδια που θα μου έδιναν την ευκαιρία να αποδείξω πως, όχι μόνο μπορώ να σταθώ στο χώρο μου αλλά και πως μπορώ να φέρω εις πέρας κάθε υπόθεση. Φιλοδοξία ήταν να διακριθώ σ’ αυτό που κάνω. Να αναγνωρισθώ ως άξιος συνεργάτης, με βάση τις ικανότητες που διαθέτω. Όχι επειδή είμαι γυναίκα, αλλά επειδή είμαι επαγγελματίας. Για παράδειγμα, οι βραβεύσεις που έχουμε πάρει από τους Lloyds Greek Shipping Awards, το 2015 για την Eurobank και το 2017 σε προσωπικό επίπεδο, είναι ιδιαίτερα τιμητικές, είναι αναγνώριση. Αισθάνομαι πραγματικά μεγάλη ικανοποίηση γι’ αυτό γιατί αντικατοπτρίζει την ποιότητα της δουλειάς μας, ομαδικά και ατομικά. Και ταυτόχρονα, αισθάνομαι δικαιωμένη απέναντι σε εκείνους που με εμπιστεύθηκαν και υπερήφανη για τους συνεργάτες μου που επίσης με εμπιστεύονται και με στηρίζουν. Είναι συλλογική η προσπάθεια, άρα όλοι έχουν το μερίδιό τους στην επιτυχία.
Τώρα όσον αφορά τις δυσκολίες, ναι υπήρξαν βαθμοί δυσκολίας. Μια πρόσθετη δυσκολία που θα αντιμετωπίσει μια γυναίκα καριέρας, είναι να μπορέσει να συνδυάσει την οικογένεια με τη δουλειά της. Σας διαβεβαιώ όμως πως αυτό δεν είναι ακατόρθωτο εφόσον υπάρχει προγραμματισμός και θέτεις προτεραιότητες. Γνωρίζω πολλές γυναίκες καριέρας, αφοσιωμένες και διακεκριμένες στη δουλειά τους σε θέσεις ευθύνης, που δεν εγκατέλειψαν ούτε την οικογένειά τους, ούτε τα παιδιά τους ούτε την προσωπική τους ζωή. Ούτε και το αντίθετο βέβαια. Τα συνδύασαν όλα με επιτυχία. Απαραίτητη προϋπόθεση ασφαλώς είναι να έχεις την στήριξη και την κατανόηση της οικογένειας. Πιστεύω ότι τα παιδιά έχουν υψηλή αντίληψη, όταν π.χ. οι γονείς τους έχουν απαιτητική εργασία και δύσκολα ωράρια, προσαρμόζονται από πολύ νωρίς και κατανοούν. Όταν σε μια οικογένεια εργάζονται και οι δύο γονείς και έχουν μεγάλες υποχρεώσεις, βρίσκεται η ισορροπία.
Η Χριστίνα Μαργέλου είναι μητέρα δύο παιδιών. «Αισθάνομαι πολύ τυχερή, λέει, που τα παιδιά μου πάντα με στήριζαν. Ήξεραν από τότε που γεννήθηκαν ότι η μητέρα τους εργάζεται, προσαρμόστηκαν και έδειξαν σεβασμό και σε αυτό το πρόγραμμα, με την ωριμότητα που χαρακτηρίζει συνήθως τα παιδιά όταν κατανοούν τους κανόνες και τις ανάγκες. Θυμάται, για παράδειγμα, την κόρη της στις πρώτες τάξεις του σχολείου, συζητώντας για τα επαγγέλματα των γονέων, να λέει: «Εμένα ο μπαμπάς μου πουλάει πράγματα και η μαμά μου δίνει λεφτά σε ανθρώπους που αγοράζουν πλοία και γίνονται πολύ ευτυχισμένοι!» Ή να απαντά το παιδί στο τηλέφωνο λέγοντας «Η μαμά τώρα δεν μπορεί. Είναι με πελάτη!».
Αναμφίβολα στερείσαι πράγματα, χάνεις κάποιες στιγμές. Πέρασα από όλα τα στάδια παραδέχεται, υπήρξαν περίοδοι όπου λόγω φόρτου εργασίας και απουσίας από την οικογενειακή στέγη είχα ενοχές, κυρίως όταν ήταν μικρά τα παιδιά. Φρόντιζα όμως να ενημερώνομαι για τα σχολικά και τα κοινωνικά δρώμενα της ζωής των παιδιών, να αισθάνονται την «παρουσία» μου γύρω τους. Και δοθείσης ευκαιρίας, οργάνωνα δημιουργικές δραστηριότητες μαζί τους και με τους φίλους τους, με τις οποίες διασκέδαζα εξίσου με τα παιδιά, μπορεί και περισσότερα από αυτά!
Το ισοζύγιο στο τέλος είναι θετικό, υποστηρίζει. Είναι ένα υγιές πρότυπο για τα παιδιά να βλέπουν γονείς οι οποίοι μπορεί να έχουν περιορισμούς, έστω και χρονικούς, και γενικά έχουν μία πειθαρχημένη ζωή, βάζουν στόχους, αγωνίζονται γι’ αυτούς, παίρνουν ικανοποίηση από τη δουλειά τους.
Για να επιστρέψουμε στο επαγγελματικό πεδίο, πέρα από την επαγγελματική επιτυχία που πιστοποιείται άλλωστε από την εξέλιξη, ποιο είναι το κέρδος σε ανθρώπινο επίπεδο, πώς μετράει το κέρδος μια γυναίκα;
Η απάντηση έρχεται αβίαστα στα αγγλικά: “Α sense of achievement” και η χαρά της δημιουργίας. «Αυτό ενσωματώνει την ωριμότητα, την αίσθηση της πληρότητας και μαζί της επαγγελματικής καταξίωσης. Αντλεί κανείς ικανοποίηση και κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, κέρδος είναι οι εμπειρίες, κέρδος παίρνεις κάθε φορά που διαχειρίζεσαι με επιτυχία μια υπόθεση. Κέρδος είναι όταν κλείνει ένα σοβαρό ή δύσκολο project. Δεν υπάρχει πια έντονος διαχωρισμός ανάμεσα σε άντρα και γυναίκα. Στο τέλος της ημέρας, η αποτελεσματικότητα κρίνεται από την ίδια τη δουλειά σου, πρέπει να τηρείς τις υποσχέσεις σου ‘to be able to deliver’. Έτσι κερδίζεις το σεβασμό και την εμπιστοσύνη, των συνεργατών σου σε όλα τα επίπεδα. Με σαφή στρατηγική και απλή λογική, με προσεκτικές επιλογές και αξιοπιστία, με υπευθυνότητα, αμεσότητα και ειλικρίνεια. Προσπαθούμε να είμαστε ευθείς, “transparent” και αποτελεσματικοί», εξηγεί. Και να μη εμπλεκόμαστε και εκφέρουμε απόψεις σε τομείς και θέματα που δεν γνωρίζουμε.
Το μεγαλύτερό κέρδος κατά την ίδια, είναι οι συνεργασίες με δυναμικούς, απαιτητικούς και ενδιαφέροντες ανθρώπους, κάποιες από τις οποίες, με τα χρόνια, μετατράπηκαν σε φιλίες. Χαίρεται ιδιαίτερα που, ενώ έχει αλλάξει κατά καιρούς επαγγελματική στέγη, έχει τους ίδιους συνεργάτες. Αυτό το θεωρεί πολύ μεγάλη τιμή για εκείνη, το ότι την εμπιστεύονται δηλαδή και την ακολουθούν, όπως και εκείνη υποστήριξε διαχρονικά και ακολούθησε ανθρώπους που εμπιστευόταν.
Και τι έχασε; Ο παράγοντας χρόνος, οι «στιγμές», είναι κατά την άποψή της το πιο αρνητικό κομμάτι.
Τα καλοκαίρια, για παράδειγμα ήταν πολύ δελεαστική η προοπτική να μοιραστείς με τα παιδιά σου 2 μήνες διακοπές, όπως μπορούσαν κάποιες μαμάδες και όχι μόνο 15 μέρες. Ανθρώπινα πράγματα. Όπως και κάποιες απλές καθημερινές στιγμές από τη ζωή των παιδιών που στερήθηκε λόγω της δουλειάς, π.χ. το να παραλάβει η ίδια τα παιδιά από το σχολείο. «Ναι κάποιες τέτοιες στιγμές τις έχασα, ομολογεί και μαζί τις έχασαν και τα παιδιά, όμως όλοι κερδίσαμε άλλα μαθήματα ζωής. Τα παιδιά κατανόησαν πώς ο άνθρωπος χρειάζεται μέτρο και ισορροπία. Χρειάζεται τις δικές του κατακτήσεις, τους στόχους και τις προσωπικές του επιτυχίες. Διότι στο τέλος της ημέρας, τι μένει; Τι μετράει; Να δεις τα παιδιά σου ώριμα με εφόδια και ισορροπημένα, για να επιτύχουν σ’ αυτό που θα διαλέξουν. Να έχουν διδαχθεί πως αυτό που θα κάνουν θέλει αφοσίωση, φροντίδα, πειθαρχία, συνέπεια. Γι’ αυτό και πρέπει να αγαπούν αυτό που κάνουν και ακόμα καλύτερα, να κάνουν αυτό που αγαπούν».
Αν γύριζα το χρόνο πίσω, δεν θα άλλαζα τίποτα. Ούτε τα καλά φυσικά, όμως ούτε τα αρνητικά όλα αυτά τα χρόνια, όλα είναι εμπειρίες και διαμορφώνουν τη σωστή κρίση στη διάρκεια του χρόνου.
Η Χριστίνα Μαργέλου, από τη σημερινή της θέση χαίρεται ιδιαίτερα που έχει τη δυνατότητα να προσελκύει και να καθοδηγεί νέους ανθρώπους στο χώρο, να γίνεται κατά κάποιο τρόπο «μέντορας» τους. Βέβαια αναγνωρίζει ότι «στην πορεία των χρόνων αρκετά πράγματα άλλαξαν, κάποια στεγανά έσπασαν, οι απαιτήσεις λόγω των συνθηκών μπορεί να έγιναν μεγαλύτερες όμως, ταυτόχρονα, τα πράγματα έγιναν και λίγο πιο εύκολα για τους νεότερους. Μπορεί σήμερα ο χώρος να είναι πιο προσβάσιμος όμως ο ανταγωνισμός γίνεται ολοένα εντονότερος. Χαίρομαι όταν μπορώ να διακρίνω ένα ταλέντο κι ακόμα περισσότερο όταν έχω την ευκαιρία να του διδάξω πράγματα. Δεν διδάσκεται η εμπειρία, διδάσκεται όμως η δουλειά, η μέθοδος, η καθημερινή διαχείριση. Η δική μου 30χρονη εμπειρία, μου παρέχει ένα σημαντικό πλεονέκτημα. Να μπορώ να ανταποκρίνομαι στις εναλλασσόμενες και αυξανόμενες απαιτήσεις των καιρών».
Κάνοντας μια συνολική αναδρομή της επαγγελματικής ζωής, το ερώτημα προς τη Χριστίνα Μαργέλου είναι πώς διαμορφώνεται το ισοζύγιο.
«Αναμφίβολα θετικό, απαντά χωρίς δισταγμό».
Είναι κλισέ να ρωτήσουμε κλείνοντας, ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας;
Δεν υπάρχουν μυστικά ή κανόνες. Για μένα, υπογραμμίζει, αφετηρία είναι η πρόκληση, κάθε μέρα, κάθε δουλειά είναι μια πρόκληση. Κάθε δυσκολία είναι μια πρόκληση. Η πρόκληση είναι η αρχή.
Ευχαριστούμε πολύ κυρία Μαργέλου γι’ αυτή τη συζήτηση.
Σας ευχαριστώ κι εγώ για την πρόσκλησή σας, αν και θα έλεγα ότι και η ίδια η συζήτηση, το να μιλήσω για μένα, ήταν μια ακόμα πρόκληση.