Το βαθύ ενδιαφέρον της για τα παιδιά που έχουν υποστεί κακοποίηση και η απόφαση της να δημιουργήσει έναν φορέα για την προστασία τους στην Ελλάδα, την οδήγησαν στην ίδρυση του «ΕΛΙΖΑ, Εταιρία κατά της Κακοποίησης του Παιδιού».
Το «ταξίδι» ξεκίνησε με αφετηρία ένα τραγικό περιστατικό που συνέβη στη Νέα Υόρκη, στο τέλος της δεκαετίας του ‘80, με θύμα ένα εξάχρονο κοριτσάκι: Η ιστορία της Ελίζας, που ενώ μεγάλωνε για 5 χρόνια κάτω από τις φτερούγες του στοργικού της πατέρα, κακοποιήθηκε ψυχικά, σωματικά και σεξουαλικά για έναν χρόνο από την ίδια της τη μητέρα και τελικά έφυγε από τη ζωή, αφήνοντας «κληρονομιά» στη χώρα μας το ομώνυμο σωματείο.
Η ιδρύτρια και Πρόεδρος του ΕΛΙΖΑ, η γνωστή ζωγράφος, γλύπτρια και σκηνογράφος Μαρίνα Καρέλλα με τον συγγραφέα σύζυγο της, Πρίγκιπα Μιχαήλ της Ελλάδος, ζούσαν και εργάζονταν στη Νέα Υόρκη, όταν η τραγική ιστορία της μικρής Ελίζας εξελισσόταν. Κατέβαλλαν κάθε προσπάθεια για να τη σώσουν από την κακοποιητική μητέρα της, όμως βρήκαν απέναντί τους το «τέρας» της γραφειοκρατίας.
Σε μια περίοδο που οι εξελίξεις φέρνουν στην επιφάνεια τη πιο σκοτεινή ίσως πλευρά της κοινωνίας, αυτή που κλέβει το φως από τη ζωή των παιδιών, η κ. Καρέλλα μιλά για τη δράση του σωματείου, που στόχο έχει όχι να αντιμετωπίσει, αλλά να προλάβει την κακοποίησή τους πριν τα «άγρια» βιώματα τα στιγματίσουν για πάντα.
Παράλληλα, εξηγεί πώς «παντρεύει» την τέχνη με τη σκληρή πραγματικότητα και στέλνει μήνυμα αισιοδοξίας για τη διαχείριση της παιδικής κακοποίησης, μετά τις σοκαριστικές αποκαλύψεις που έγιναν τον τελευταίο καιρό στη χώρα μας.
Κυρία Καρέλλα, πώς «γεννήθηκε» η ιδέα για την ίδρυση του «ΕΛΙΖΑ» και ποια είναι η αποστολή του;
Ο βίαιος θάνατος ενός εξάχρονου παιδιού από την ίδια του τη μητέρα και η απουσία προστασίας από το δικαστικό σύστημα και τους δημόσιους λειτουργούς του, στη Νέα Υόρκη, στάθηκε για χιλιάδες, αλλά και για εμάς, τον σύζυγο μου Μιχαήλ και εμένα, πηγή έμπνευσης και κινητοποίησης. Γνωρίζαμε ότι στάθηκε αδύνατο να επέμβουμε για να σώσουμε τη μικρή Ελίζα, αλλά ήμασταν πεπεισμένοι ότι μπορούσαμε να προσφέρουμε τις δυνάμεις μας, ώστε να επέμβουμε πρώιμα σε περιπτώσεις κακοποίησης, εδώ στην Ελλάδα και να συμβάλουμε στην εξάλειψη του φαινομένου.
Η αποστολή μας είναι η πρόληψη και η αντιμετώπιση της παραμέλησης και της κακοποίησης μικρών παιδιών. Δε θέλουμε να περιθάλψουμε παιδιά που κακοποιούνται, θέλουμε να προλάβουμε την κακοποίηση τους. Θέλουμε να προλάβουμε το τραύμα τους, πριν είναι αργά για την ψυχή τους ή και για τη ζωή τους.
Το μήνυμα του Σωματείου είναι «Μηδενική Ανοχή στην Κακοποίηση του Παιδιού». Ποιο ακριβώς είναι το κάλεσμά του και ποια η ανταπόκριση των πολιτών;
Το Σωματείο ΕΛΙΖΑ, από το 2008 έως σήμερα έχει χαράξει μία αναγνωρισμένη πορεία στον τομέα της πρόληψης της κακοποίησης, μέσα από την εκπαίδευση των ανθρώπων που βρίσκονται γύρω από τα παιδιά. Έχει έρθει η στιγμή να απευθυνθούμε στην κοινωνία και να της ζητήσουμε να δει το πρόβλημα κατάματα και να μην το ανεχθεί. Όλες οι μορφές κακοποίησης συμβαίνουν στην Ελλάδα, σε όλα τα οικονομικά -κοινωνικά στρώματα. Δεν αφορά λίγους, ούτε κάποιους. Μας αφορά όλους. Θα πρέπει να την αναγνωρίζουμε και να μην ανεχόμαστε να συμβαίνει. Το κάλεσμα των Ηνωμένων Εθνών, στο πλαίσιο της AGENDA 2030 για ΜΗΔΕΝΙΚΗ ΑΝΟΧΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ, είναι και κάλεσμα του ΕΛΙΖΑ και ζητάμε σε όλο τον κόσμο να συνταχθεί με αυτό.
Τι δράσεις υλοποιεί το Σωματείο με στόχο την προστασία των παιδιών; Συνεργάζεται με άλλους φορείς;
Στην έναρξη της λειτουργίας του το ΕΛΙΖΑ συνεργάστηκε με τα Παιδικά Χωριά SOS Ελλάδος, για τη δημιουργία του πρώτου πρότυπου ξενώνα στην Ελλάδα για την προστασία, θεραπεία και αποκατάσταση βρεφών και νηπίων έως 5 ετών, που έχουν υποστεί κακοποίηση ή παραμέληση. Ο ξενώνας, από τον Μάρτιο του 2016 διοικείται αποκλειστικά από τα Παιδικά Χωριά SOS, συνεχίζοντας να προσφέρει εξαιρετικής ποιότητας υπηρεσίες.
Επίσης, το Σωματείο μας συνεργάζεται με την οργάνωση «Ένα Παιδί – Ένας Κόσμος», με το πρόγραμμα πρόληψης και πρώιμης παρέμβασης Βήμα, για οικογένειες με παιδιά 0-5 ετών, που προσφέρει συμβουλευτική και δράσεις που ενισχύουν την οικογένεια, ώστε να ανταποκριθεί στον ρόλο της και να διασφαλιστεί η προσωπική και κοινωνική ανάπτυξη κάθε παιδιού.
Το ΕΛΙΖΑ εκπαιδεύει παιδιά μικρής ηλικίας, από 5 έως 9 ετών, ώστε να είναι σε θέση να αμύνονται σε περίπτωση που νιώσουν ότι κάποιος απειλεί τη σεξουαλική τους υγεία, με το πρόγραμμα «Ασφαλές Άγγιγμα», σε συνεργασία με το New York Society for the Prevention of Cruelty to Children.
Το ΕΛΙΖΑ εκπαιδεύει ανθρώπους που βρίσκονται γύρω από το παιδί, προκειμένου να προλάβει την κακοποίηση, πριν αυτή τραυματίσει ανεξίτηλα τη ζωή των παιδιών. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εκπαιδεύσει και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε, αστυνομικούς, παιδιάτρους, νοσηλευτές/νοσηλεύτριες, δικαστικούς, εκπαιδευτικούς. Η αναγνώριση των σημαδιών της κακοποίησης είναι ένα πρώτο, σημαντικό βήμα. Το δεύτερο βήμα είναι στα χέρια της Πολιτείας, που πρέπει να διευκολύνει την καταγγελία του ανθρώπου που υποψιάζεται την κακοποίηση και φυσικά η εξασφάλιση του παιδιού σε ένα οικογενειακό περιβάλλον.
Σκοπός μας είναι να «φτάσουμε» σε κάθε άνθρωπο, να τον ευαισθητοποιήσουμε ως προς την κακοποίηση του παιδιού και να τον κάνουμε ενεργό πολίτη που εναντιώνεται σε οποιαδήποτε μορφή κακοποίησης σε παιδιά.
Κακοποίηση/παραμέληση των παιδιών εν καιρώ πανδημίας… Πώς επιδρά η υγειονομική κρίση στη συχνότητα των περιστατικών; Αποτελεί μια συνθήκη που επιβαρύνει το πρόβλημα;
Η νέα πανδημία σαφώς και επιβαρύνει το πρόβλημα αλλά και αναδεικνύει το φαινόμενο της κακοποίησης. Τους πρώτους μήνες της πανδημίας, ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών αναφέρθηκε στην πανδημία της ενδοοικογενειακής βίας και της κακοποίησης του παιδιού και ζήτησε τη στήριξη όλων, ώστε αυτό να αντιμετωπιστεί. Δεκάδες γραμμές βοήθειας «σίγησαν» αποδεικνύοντας ότι τα θύματα δεν μπορούσαν να ζητήσουν βοήθεια, κλεισμένα στο σπίτι με τους ανθρώπους που ενδεχομένως τα κακοποιούσαν, ενώ άλλες γραμμές πολλαπλασίασαν τις κλήσεις, σε μία αγωνιώδη προσπάθεια των θυμάτων να βρουν βοήθεια. Σήμερα, βγαίνουν στο φως ολοένα και περισσότερα περιστατικά βίας. Είναι αναμενόμενο έπειτα από μία παρατεταμένη περίοδο κοινωνικής απομόνωσης και οικονομικής αστάθειας. Στο ΕΛΙΖΑ πολύ φοβόμαστε ότι αυτό θα πολλαπλασιαστεί το επόμενο χρονικό διάστημα, με την επικείμενη βαθιά οικονομική κρίση.
Έχοντας ζήσει σε μέρη με διαφορετική απ’ την ελληνική κουλτούρα, όπως η Ν. Υόρκη και το Παρίσι, τι διαφορές εντοπίζετε στην προσέγγιση της παιδικής κακοποίησης, τόσο από το κράτος όσο και από τους πολίτες;
Μέρη όπως η Ν. Υόρκη εφαρμόζουν εδώ και πολλά χρόνια σημαντικές πρωτοβουλίες για την ασφάλεια των παιδιών, με εξελιγμένα και πρωτοπόρα μοντέλα για την προστασία τους. Με σημαντικές δομές, όπως είναι τα Child Advocacy Centers, στα οποία κάθε παιδί μετά από καταγγελία κακοποίησης έχει την ευκαιρία, σε έναν χώρο προστατευμένο, να λάβει όλη τη φροντίδα που χρειάζεται, μέσα από τη συνεργασία όλων των επιστημόνων που εμπλέκονται, όπως είναι οι ιατροί, οι αστυνομικοί, οι εισαγγελείς, οι νομικοί, οι κοινωνικοί λειτουργοί. Στο φιλικό αυτό περιβάλλον για τα παιδιά, η «εξέταση» περιορίζεται σε μία και το παιδί δεν τραυματίζεται περαιτέρω από τη διαδικασία.
Επιπλέον, η νομοθεσία προστατεύει με τον πιο άρτιο τρόπο τα παιδιά και συνεπώς και οι πολίτες γνωρίζουν πού να απευθυνθούν, αλλά και πώς θα υπάρχει ουσιαστικό αποτέλεσμα και κινητοποίηση προς όφελος των παιδιών.
Ποια είναι η γνώμη σας για την αντιμετώπιση του φαινομένου στην Ελλάδα; Πόσο εύκολα ή δύσκολα ανοίγουν τα στόματα στη χώρα μας; Τι δείχνουν τα στοιχεία του Σωματείου;
Στη χώρα μας, η κακοποίηση για πολλά χρόνια παρέμενε ένα θέμα ταμπού. Θα μπορούσαμε να πούμε πως την τελευταία δεκαετία έχει αρχίσει ο ουσιαστικός κοινωνικός διάλογος, καθώς και κάποιες πρωτοβουλίες από το κράτος και τους φορείς, οι οποίες το τελευταίο χρονικό διάστημα επιταχύνονται. Τα πολλά περιστατικά κακοποίησης που είδαν το φως της δημοσιότητας δημιούργησαν την κατάλληλη αφορμή για αυτήν τη γρήγορη εξέλιξη. Έχω μία βαθιά αισιοδοξία πως πλέον τα πράγματα θα αλλάζουν μονάχα προς το καλύτερο.
Πώς «παντρεύει» μία καλλιτέχνιδα την τέχνη με τη σκληρή πραγματικότητα; Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για την ιδιοσυγκρασία σας να ασχολείστε με ένα τόσο «άγριο» κοινωνικό φαινόμενο;
Το ΕΛΙΖΑ το αρχίσαμε από μια εσωτερική ώθηση. Ο άνδρας μου, συγγραφέας, κι εγώ. Στη φοβερή ιστορία που συνέβη με τη μικρή Ελίζα, δεν υπήρχε για εμάς άλλη απάντηση, παρά δράση. Δεν έπρεπε αυτό να ξανασυμβεί ποτέ. Δεν σκέφτηκα την καλλιτεχνική μου καριέρα, όμως έδρασα τελείως καλλιτεχνικά, δηλαδή μόνο με ένστικτο, όπως και εξακολουθώ να λειτουργώ. Είναι σημαντικό ότι η δράση μας αγκαλιάζεται από μια δυνατή ομάδα.
Για να απαντήσω στην πολύ σωστή σας ερώτηση, είναι πολύ δύσκολο να παντρέψω την τέχνη με την σκληρή πραγματικότητα, αλλά πιστεύω ότι το μάτι του καλλιτέχνη, που είναι απόλυτα ελεύθερο, που βουτάει όλο και πιο βαθιά στο υποσυνείδητο, μπορεί και παντρεύει το όραμά του με το όραμα ενός παιδιού, που θέλει κι αυτό να είναι ελεύθερο και να ονειρεύεται χωρίς τη γήινη κόλαση- την κακοποίηση!
Συχνά οι καλλιτέχνες δημιουργούν εμπνεόμενοι από κοινωνικά ερεθίσματα. Έχει αποτελέσει ποτέ η παιδική κακοποίηση πηγή έμπνευσης για κάποιο έργο σας;
Η εικόνα του κακοποιημένου παιδιού, ως ένα υπαρκτό κοινωνικό φαινόμενο, υπάρχει στο υποσυνείδητο μου και εκφράζεται χωρίς να το συνειδητοποιώ επηρεάζοντας τα χρώματα που επιλέγω να δημιουργώ, ώστε το αποτέλεσμα να αναδύει αισιοδοξία. Εμένα, το κακοποιημένο παιδί με οδηγεί να ανατρέψω την κατάσταση, να το «δω» απαλλαγμένο από την κακοποίηση και να το βοηθήσω να κοιτάξει αισιόδοξα το μέλλον. Αυτό προσπαθώ να κάνω μέσα από το ΕΛΙΖΑ και αυτός ο σκοπός τελικά έχει επηρεάσει τα έργα μου, που παλαιότερα δε χαρακτηρίζονταν από τόσο «αισιόδοξες» νότες.
Το Σωματείο «ζει» από δωρεές. Γνωρίζουμε ότι η πανδημία «απορρόφησε» μεγάλο μέρος των δράσεων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης αλλά και των δωρεών ιδιωτών. Πώς έχει επηρεάσει αυτή η συγκυρία την οικονομική κατάσταση του «ΕΛΙΖΑ»;
Βεβαίως και επηρεάζει το ΕΛΙΖΑ η οικονομική κρίση που διαφάνηκε από την αρχή της πανδημίας. Το ΕΛΙΖΑ χρειάζεται απαραιτήτως την οικονομική βοήθεια όλων: των εταιριών αλλά και των ιδιωτών. Έχουμε προγράμματα, επιστημονικούς συνεργάτες, αστείρευτη όρεξη να εργαστούμε, αλλά τίποτα δε γίνεται χωρίς χρήματα. Στο ΕΛΙΖΑ πολύ συχνά αναφέρουμε τον δικό μας «άγγελο», που δεν είναι άλλος από τη μικρή Ελίζα, που με κάποιον τρόπο μας προσφέρει συνεχή έμπνευση και κινητοποίηση για να βοηθήσουμε ακόμη και εκεί που φαντάζει δύσκολο. Ωστόσο, οι λύσεις βρίσκονται μέσα από τους χορηγούς. Για όσους μας έχουν υποστηρίξει έως τώρα, είμαστε ευγνώμονες.
Ποιο είναι το όραμά σας σχετικά με το Σωματείο και τη δράση του;
Όραμα είναι να μεγαλώνουμε όλο και περισσότερο, να αγγίζουμε όλο και περισσότερο κόσμο, να επιμορφώνουμε, να μαθαίνουμε στον καθένα να μη φοβάται, να του εξηγήσουμε πώς, να του δώσουμε τα εργαλεία κι ο καθένας μας, χωρίς φόβο, να οδηγηθεί στη μηδενική ανοχή στην κακοποίηση.
Διαβάστε επίσης:
Μίνα Καούνη: Η ενδοοικογενειακή βία είναι τρομοκρατία με περισσότερα θύματα
Καμία ανοχή στην παιδική κακοποίηση: Είναι υποχρέωσή μας να κρατάμε τα παιδιά ασφαλή
Ακολουθήστε το Portraits στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση