Στις 19 Μαρτίου 2019, η Κάρεν Ούλενμπεκ ξεπέρασε ένα σημαντικό φράγμα στο χώρο των μαθηματικών. Έγινε η πρώτη γυναίκα που κέρδισε Βραβείο Άμπελ, ύψιστη διάκριση που απονέμεται από τη Νορβηγική Ακαδημία Γραμμάτων και Τεχνών. Ήταν 76 ετών τότε – εξαιρετική καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Τέξας, με επαναστατικό πνεύμα και αχόρταγη όρεξη για μάθηση. Αυτός είναι και ο λόγος που ξεχώρισε για «τα πρωτοποριακά της επιτεύγματα στις μερικές διαφορικές εξισώσεις, τη θεωρία βαθμίδας και τα ολοκληρώσιμα συστήματα, και για τη θεμελιώδη επίδραση και το έργο της στην ανάλυση, τη γεωμετρία και τη μαθηματική φυσική».
Η καριέρα της ήταν εξαιρετική και η ίδια κατέρριψε πολλά στερεότυπα για το φύλο της. Μέσω της έρευνάς της, «οδήγησε σε ορισμένες από τις μεγαλύτερες μαθηματικές ανακαλύψεις των τελευταίων 40 ετών», ανέφερε χαρακτηριστικά η ανακοίνωση της βράβευσής της. Ο Γάλλος Φρανσουά Λαμπουρί, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Κυανής Ακτής, τόνισε πως «ενέπνευσε μία ολόκληρη γενιά μαθηματικών. Σκέφτεται και βρίσκει πράγματα που κανείς άλλος δεν έχει δει ποτέ».
Η Κάρεν Ούλενμπεκ γεννήθηκε στο Κλίβλαντ του Οχάιο. Ο πατέρας της, Άρνολντ, ήταν μηχανικός και η μητέρα της, Κάρολυν, δασκάλα και καλλιτέχνις. Εκείνη, δεν αγάπησε τα μαθηματικά από την αρχή. Ήταν πρωτοετής φοιτήτρια του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, όταν παρακολούθησε το μάθημα που της άλλαξε για πάντα τη ζωή. «Η δομή, η κομψότητα και η ομορφιά τους με τάραξαν απότομα και τους χάρισα την καρδιά μου», έγραψε στο βιβλίο της με τίτλο Mathematicians: An Outer View of the Inner World.
Αγάπησε, όμως, την επιστήμη της και για έναν ακόμη λόγο. Μπορούσε να εργαστεί ολομόναχη, αν το ήθελε. Στο ξεκίνημά της, μάλιστα, απέφευγε με κάθε τρόπο τις συνεργασίες. «Θεωρούσα απαίσιο κάθε επάγγελμα που απαιτούσε επαφή με άλλους ανθρώπους», είπε το 1997.
Τη δεκαετία του ’60 παρακολούθησε μεταπτυχιακό πρόγραμμα στο Πανεπιστήμιο Μπράνταϊς, όπου καθηγητής της ήταν ο Ρίτσαρντ Παλάις. Το ’68 παρουσίασε τη διατριβή της, όταν ήταν 26 ετών.
Η Κάρεν Ούλενμπεκ βρίσκεται ανάμεσα στους θεμελιωτές της γεωμετρικής ανάλυσης, ενώ έχει συμβάλει στην ανάπτυξη της τοπολογικής κβαντικής θεωρίας και των ολοκληρώσιμων συστημάτων. Με τον Τζόναθαν Σακς, τη δεκαετία του ’80, ολοκλήρωσε εργασίες στις μερικές διαφορικές εξισώσεις, τη θεωρία βαθμίδας – κυρίως τις εξισώσεις Yang -Mills – Higgs – αλλά και τις εξισώσεις των μη γραμμικών κυμάτων που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της Φυσικής.
Δίδαξε στα Πανεπιστήμια του Σικάγο και του Τέξας, ενώ έγινε επίτιμη ερευνήτρια του Πρίνστον. Ήταν η πρώτη γυναίκα που εξελέγη στην Εθνική Ακαδημία Μαθηματικών των ΗΠΑ και του Λονδίνου, ενώ είναι μόλις η δεύτερη που μίλησε στο Διεθνές Συνέδριο Μαθηματικών, μετά την Έμι Νέτερ.
Όσο εξελισσόταν η καριέρα της κι η ίδια αναγνώριζε την αξία της, καταλάβαινε πως αποτελούσε πρότυπο για τις γυναίκες. Όπως έγραψε το 1996, βέβαια, αυτό ήταν κάτι εξαιρετικά πιεστικό. Ως επικεφαλής ενός προγράμματος αφιερωμένου στις μαθηματικούς και την καθοδήγησή τους, υπογράμμισε πως «αυτό που πρέπει να κάνεις είναι να δείξεις στις μαθήτριες πώς οι γεμάτοι ελαττώματα άνθρωποι μπορούν να πετύχουν… Μπορεί να είμαι εξαιρετική μαθηματικός και διάσημη για αυτό, αλλά πάνω απ’ όλα είμαι άνθρωπος».
«Γενικά, βρήκα μεγάλη χαρά κι ευχαρίστηση στο μαθηματικό μου ταξίδι», είπε όταν βραβεύθηκε με Λερόι Στιλ. «Στη διαδρομή αυτή έκανα καλούς φίλους και συνεργάστηκα με πολλούς δημιουργικούς και ενδιαφέροντες ανθρώπους. Βγήκα από την πλήξη και τον εγωκεντρισμό μου. Δε θα μπορούσα να ζητήσω τίποτε άλλο».
Διαβάστε επίσης:
Sabrina Pasterski: Η 27χρονη φυσικός που έχει χαρακτηρισθεί ο επόμενος Einstein
Rosalind Franklin: Μία από τις πιο αδικημένες γυναίκες της επιστήμης
Ακολουθήστε το Portraits στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση